Xóa bỏ độc quyền, nên lập sàn giao dịch vàng miếng
Chuyên gia kinh tế Trần Nguyên Đán phân tích, vàng gần như được xem là thứ hàng hóa và bị chi phối của quy luật cung cầu. Cung cầu phải được quản lý bởi nhà nước để tránh tình trạng làm giá. Bao nhiêu năm nay độc quyền vàng miếng mà vừa rồi, Ngân hàng nhà nước đã “dỡ bỏ” độc quyền vàng miếng nên mọi người sẽ kỳ vọng giá vàng ổn định hơn. Tuy nhiên, ổn như thế nào thì hạ hồi phân giải.
Trở lại câu chuyện cung cầu, giá vàng Việt Nam nhảy theo nhịp của thế giới, phát sinh 2 vấn đề: “Khoảng cách chênh lệch với giá vàng thế giới và độ trễ”. Khi giá vàng chưa tăng, tại Việt Nam chưa tăng hoặc tăng nhẹ hoặc có khoảng cách khá cao so với giá vàng thế giới.
Câu chuyện ở đây, người dân Việt Nam ai cũng muốn đầu tư nhưng nhà nước muốn hướng người dân vào các lĩnh vực tạo ra giá trị. Nếu gửi tiền ngân hàng, ngân hàng cho vay và phục vụ vào nhu cầu sản xuất. Người dân đi mua trái phiếu cũng tìm doanh nghiệp có tiềm năng sản xuất kinh doanh. Nếu người dân có đầu tư vàng thì chủ yếu “lướt sóng” là chính và tạo ra giá trị như thế nào cho nền kinh tế thì không ai biết.
Ông Trần Nguyên Đán đưa ra giả thuyết khi “lướt sóng” vàng, nhà nước có cấm thì người dân vẫn sẽ đầu tư. Do đó, các nhà hoạch định chính sách cần cố gắng kiềm chế và quản lý thị trường vàng được minh bạch, Trường hợp, Việt Nam “thả nổi” thị trường vàng bằng cách nhập nhiều vàng về cho quốc gia sẽ có những tác động đến nền kinh tế.
Cụ thể, nhập khẩu vàng từ nước ngoài phải thanh toán bằng “ngoại tệ”; trong khi đó, ngoại tệ là thứ cần thiết để thanh toán hàng hóa nhập khẩu. Vậy thì liệu, “thả cửa” để nhập vàng về khiến thiếu hụt ngoại tệ và tác động tiêu cực đến thanh toán hàng hóa quốc tế thì có cứu được nền kinh tế?
Ông Trần Nguyên Đán băn khoăn, giá vàng biến động thì ai được hưởng lợi? Một vấn đề đáng chú ý là biên độ giữa giá vàng mua vào và giá vàng bán ra rất xa. Khi giá vàng biến động mạnh, giá vàng càng bị kéo giãn khoảng cách giá mua – giá bán nên người dân sẽ không thu được lợi nhuận như kỳ vọng.
Chỉ có các “đầu nậu” găm giữ vàng mới là người thắng “trọn vẹn” trên thị trường vàng. Đầu nậu là ai? Việt Nam chỉ quản lý chứ không “cấm” và các đầu mối phải được mở rộng ra. Việc mua bán yêu cầu phải có hóa đơn. Vấn đề kế nữa, nhà nước phải kiểm soát chặt chẽ giấy chứng nhận kiểm định vàng. Cũng bởi, tình trạng vàng giả xuất hiện rất nhiều.
Ông Đán đưa ra ví dụ, ngay tại Trung Quốc, xuất hiện tình trạng vàng kẹp chì để vay hàng tỉ USD. Cơ quan quản lý chất lượng rất quan trọng. Tình trạng mua bán vàng ở từng địa phương bị thả nổi theo kiểu “cát cứ”, người dân tự mua bán vàng với nhau và bán lại cho các tiệm vàng lớn. Người dân mua vàng cũng không thể biết được vàng có đủ chất lượng hay không?
Đây là lúc nhà nước nên vào cuộc để kiểm soát việc mua bán vàng. Nhà nước không cấm các tổ chức, cá nhân giao dịch vàng với nhau nhưng cần thiết phải yêu cầu mọi người mua bán phải đúng luật… Đảm bảo chất lượng vàng, tuổi vàng và cần xử lý nghiêm hành vi trục lợi chất lượng vàng.
Chuyên gia kinh tế Trần Nguyên Đán hiến kế, đối với vấn đề nhập khẩu vàng, cần phải cân nhắc thật kỹ việc dự trữ ngoại hối. Phải xác định rõ, dự trữ vàng cũng là một hình thức dự trữ ngoại hối. Cần hướng đến một thị trường vàng lành mạnh và nên tái thiết lại sàn giao dịch vàng. Tại đây, người dân chỉ cần giao dịch bằng chỉ số vàng vật chất, loại bỏ hình thức sàn giao dịch vàng ảo trước đây đã từng tồn tại.
 |
Bảng biến thiên giá vàng từ đầu năm 2025 đến nay. |
Đừng mong sinh lời khi lướt sóng vàng
Chuyên gia kinh tế - Tiến sĩ Lê Bá Chí Nhân lập luận, hình ảnh người dân “rồng rắn” mua vàng tích trữ nguyên do tình trạng “vàng hóa” trong nền kinh tế, không dùng tài sản để đầu tư hoặc làm ăn thay vì tích lũy. Câu trả lời cho tình trạng này là người dân làm ra tiền không tin tưởng vào các kênh đầu tư để kiếm lời và chỉ xem vàng là nơi duy nhất để tích trữ. Nếu như trước đây, thị trường chứng khoán hay bất động sản được xem như một trong số lựa chọn hấp dẫn thì nay nhận thức của người dân đã hoàn toàn thay đổi.
Người dân đánh giá đồng nội tệ so với giá vàng để làm thước đo lạm phát là không chuẩn, gây ra hiệu ứng “tâm lý đám đông”. Khi vàng được tự do giao dịch thì hàng nghìn năm nay, vàng luôn tồn tại và luôn được xem là “đồng tiền cứng” dù trải qua các biến cố của lịch sử.
Thực ra nhiều nước trên thế giới đã từng có thời gian “chê” vàng và không dự trữ vàng. Muốn người dân từ bỏ việc ôm vàng thì nhà nước cần có nhiều kênh đầu tư hấp dẫn để thu hút. Và hơn hết, niềm tin vào thị trường tài chính đối với người dân thực sự mạnh mẽ.
Ông Nhân đề cập đến vai trò quản lý thị trường vàng miếng như hiện nay, nhà nước cần thiết phải có quy định chuẩn mực về vàng. Chẳng hạn, hệ thống gia công vàng trên thị trường do nhà nước cấp phép được thành lập, người dân chỉ cần mang vàng và được gia công, ép thành miếng rồi đóng dấu. Người dân chỉ cần trả tiền và đóng phí.
Giá vàng thế giới vẫn còn khá cao, tình hình chính trị thế giới vẫn còn bất ổn, giới đầu cơ vẫn đang nắm giữ vàng để chờ thời. Vẫn không loại trừ có những “đầu nậu” đẩy giá để kiếm lời. Dự báo, giá vàng vẫn tiếp tục giữ mức cao trong hơn 1 năm tới. Giá vàng thế giới tăng cao dẫn đến giá vàng trong nước không thể “hạ nhiệt”.
Ông Nhân nhận định, bất kể ai nắm giữ vàng đều muốn giá vàng tăng cao để sinh lời. Tuy nhiên, giới kinh doanh vàng vẫn sẽ là người kiểm soát được thị trường với chiêu thức bắt buộc người dân “mua ngay và bán từ từ”. Nói một cách dễ hiểu hơn, như đã đề cập, giá vàng “mua vào – bán ra” có biên độ sự chênh lệch nên việc “bán từ từ” này chính là thời điểm nhằm tạo cơ hội cho doanh nghiệp kinh doanh vàng tính toán. Người dân chắc chắn không thể kiếm lời từ hành vi đầu cơ vàng để… lướt sóng.
Trong thời gian tới, người dân tiếp tục đầu tư vào thị trường vàng miếng để lướt sóng có thể sẽ không sinh lợi và bỏ qua các kênh đầu tư khác. Kế đến, người dân nên để ý khoảng biên độ dao động giá vàng “mua vào – bán ra” do giới kinh doanh vàng quyết định nên sẽ không thể có được lợi nhuận như kỳ vọng khi lướt sóng.
Tiến sĩ Lê Bá Chí Nhân lập luận, giá vàng “mua vào – bán ra” chính là khoảng chi phí vật chất của người mua – bán vàng nhỏ lẻ nhưng cũng chính là khoảng phòng thủ của các đại lý mua bán vàng. Về lý thuyết giá vàng tăng, nhưng biên độ “mua vào – bán ra” giãn ra thì người cầm vàng trên tay vẫn lỗ. Do vàng chỉ được xem là nơi cất trữ tài sản mà không phải là nơi đầu tư nên cần sáng suốt khi đầu tư vào thị trường vàng miếng.
