Lễ hội năm nay, phần lễ vẫn theo nghi thức truyền thống trước đây. Trong đó, Lễ rước kiệu Đức Ông và các nhân thần vi hành khu an ngự - nghi lễ mang đậm nét văn hóa của vùng biển Đông Bắc là hấp dẫn nhất, thu hút đông đảo người dân, du khách nghinh đón Đức Ông.
Ông Phạm Văn Kính, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Cẩm Phả, Trưởng Ban tổ chức Lễ hội cho biết: Đền Cửa Ông là một trong những di tích lịch sử văn hóa thời Nhà Trần, có lịch sử lâu đời gắn liền với thần tích về Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng, người đã gắn bó cả cuộc đời với những chiến công hiển hách chống giặc ngoại xâm tại miền đất biên ải của Tổ quốc. Để ghi nhớ công đức, nhân dân lập đền thờ tại Cửa Ông. Cuộc đời và sự nghiệp cao đẹp của ngài sống mãi trong lòng người dân Việt Nam và muôn đời con cháu. Đền Cửa Ông được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt năm 2017.
Lễ hội Đền Cửa Ông được mở hằng năm vào ngày mùng 3-4/2 và mồng 3-4/8 (âm lịch), mang biểu tượng của tinh thần chiến đấu chống giặc ngoại xâm bảo vệ đất nước. Biểu tượng đó được thể hiện bằng sự tôn vinh nhân vật lịch sử, người anh hùng dân tộc thời Nhà Trần đã trở thành huyền thoại, hóa thân thành một nhân thần. Đó là “Chủ thần đền” Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng mà nhân dân vẫn quen gọi - Đức Ông. Đây là sự kết tụ, đỉnh điểm tâm thức tín ngưỡng của cả cộng đồng, mang nhiều ý nghĩa xã hội và có giá trị nhân văn sâu sắc.
Lễ hội Đền Cửa Ông được mở lại với quy mô lớn từ năm 1996, sau nhiều năm giãn cách, song cùng với quần thể kiến trúc của đền vừa cổ kính, tôn nghiêm vừa hiện đại, tọa lạc trên một vị trí sơn thủy hữu tình tuyệt đẹp của "Cửa Ông - Miền Đất thiêng".
Lễ hội như một bảo tàng sống động gồm 2 nội dung. Phần Lễ với Hành trình lễ rước Đức Ông và các nhân thần vi hành, khi đoàn rước đi trên đường Trần Quốc Tảng sẽ có đoàn tàu, thuyền diễu trên biển song song với đoàn rước.
Lễ khai hội với các nghi thức và nhiều nội dung đặc sắc thể hiện tinh thần “Hào khí Đông A”, diễn thần tích “Dấu thiêng lưu tích”, các nghi lễ, trang phục dân tộc cổ truyền.
Phần hội với các trò chơi dân gian và thể thao dân tộc như: Thi kéo co, đẩy gậy, dâng soạn lễ, bịt mắt đánh trống, đua thuyền...
Ông Nguyễn Văn Tường (87 tuổi), khu 9A, phường Cửa Ông, thành phố Cẩm Phả phấn khởi cho biết, người dân ở đây tôn sùng Đức Ông, nên vào ngày chính hội cả gia đình, con cháu chuẩn bị sẵn các mâm cỗ để khi kiệu rước Đức Ông đi qua sẽ kính dâng lên Ngài, cầu mong Đức Ông phù hộ, độ cho mưa thuận, gió hòa, nhân dân bình an, phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống.
Lễ hội đền Cửa Ông hướng về cội nguồn, gắn với những nhân vật lịch sử đã “hóa thần”, đã trở thành tâm thức của người Việt với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn", "Ăn quả nhớ người trồng cây” và gắn với những cuộc hành hương của du khách trên khắp mọi miền Tổ quốc và bạn bè quốc tế.
Đặc biệt, trong lễ khai hội đền Cửa Ông năm nay, thành phố Cẩm Phả đón nhận Quyết định và Bằng công nhận Cây di sản Việt Nam đối với 2 cây đa, 9 cây nhãn và 1 cây long não trong khuôn viên Khu Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt đền Cửa Ông - Cặp Tiên.
Năm 2016, Lễ hội đền Cửa Ông được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
