22 năm qua, việc bảo vệ di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới ở Việt Nam được thực hiện chủ yếu dựa trên tinh thần Công ước quốc tế về bảo vệ di sản văn hóa và tự nhiên của thế giới; Luật Di sản Văn hóa năm 2001 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản Văn hóa năm 2009. Riêng với những di sản thiên nhiên thế giới tại Việt Nam, việc quản lý bảo tồn và phát huy giá trị di sản còn được thực hiện theo Luật Bảo vệ Môi trường và những Nghị định hướng dẫn chi tiết thi hành liên quan.
Cố đô Huế - di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận. |
Vậy trên thực tế, lâu nay việc quản lý di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới tại Việt Nam được thực hiện ra sao? Xin đơn cử di sản Vịnh Hạ Long. Ngoài những căn cứ về luật pháp vừa được nêu ở trên, nhiều năm qua, Quảng Ninh đã chủ động ban hành những quy định quản lý Di sản Vịnh Hạ Long. Để thực hiện những cam kết với UNESCO, Quảng Ninh đã có những nỗ lực đáng kể để bảo vệ "báu vật” mà mình đang sở hữu. Dẫu vậy, những tác động xâm hại đến môi trường của di sản này vẫn đáng lưu tâm, vì lẽ đó mà cho đến thời điểm hiện tại, Vịnh Hạ Long vẫn đang nỗ lực để ra khỏi diện khuyến nghị bảo tồn của UNESCO. Và di sản này vẫn phải chờ những quyết định tại cuộc họp Ủy ban Di sản thế giới lần thứ 39 tổ chức vào tháng 6 này tại TP. Bonn - Đức.
Vịnh Hạ Long - Quảng Ninh. |
Điều gì đang khiến công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị của di sản thiên nhiên thế giới tại Việt Nam còn hạn chế? Ông Nguyễn Thế Hùng, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa - Bộ VHTT&DL cho rằng: Cần thống nhất và phân cấp quản lý di sản rõ ràng bởi bộ máy quản lý các Di sản thế giới ở Việt Nam hiện nay thiếu đồng bộ. Việc phân công, phân cấp, giao trách nhiệm cụ thể cho các đơn vị quản lý ở địa phương còn bộc lộ nhiều hạn chế, chưa tương xứng với tầm vóc quản lý di sản thế giới.
Đơn cử như Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế là đơn vị cấp Sở, trực thuộc sự quản lý của UBND tỉnh. Trong khi đó, Trung tâm Bảo tồn di sản Thành nhà Hồ lại là đơn vị trực thuộc Sở VHTT&DL tỉnh Thanh Hóa; Trung tâm Bảo tồn Di sản văn hóa Hội An và Ban quản lý di tích và du lịch Mỹ Sơn là các cơ quan chức năng trực thuộc huyện/thành phố của tỉnh…
Nhìn rõ vấn đề này, bà Katherine Muller, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam chia sẻ: Mặc dù các khu di sản đều có ban quản lý riêng nhưng hoạt động của đơn vị này đang phải chịu ảnh hưởng, thậm chí đôi khi còn xung đột với rất nhiều cơ quan, ban ngành ở các cấp độ khác nhau. Đơn cử như UNESCO đã từng đề xuất rằng, BQL Vịnh Hạ Long nên có thẩm quyền và tự chủ cao hơn nữa so với hiện nay.
Bảo tồn di sản dựa trên văn bản pháp luật, dựa vào bộ máy ban quản lý danh thắng được lập ra - điều đó không phải bàn cãi nữa. Nhưng sẽ là chưa đủ nếu quản lý di sản chưa dựa vào cộng đồng, vì lợi ích cộng đồng. Điều này thoạt nghe thì dễ, nhưng chắc thực hiện sẽ không hề đơn giản.
Theo Đại đoàn kết
Xem thêm:
1. Hy vọng mới cho các di sản Hà Nội
2. Danh hiệu di sản thế giới của UNESCO: Chiếc áo không làm nên thầy tu
3. Hải Dương, Quảng Ninh, Bắc Giang lập hồ sơ để UNESCO công nhận Yên Tử là di sản thế giới