Tại Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN lần thứ 18 (AMME-18) tổ chức ngày 3/9 tại Langkawi (Malaysia), Vườn Quốc gia Xuân Thủy (Ninh Bình) đã chính thức được công nhận là Công viên Di sản ASEAN, cùng với Vườn quốc gia Pù Mát (Nghệ An) và Khu bảo tồn Văn hóa-Thiên nhiên Đồng Nai.
Việc Vườn quốc gia Xuân Thủy được công nhận là Công viên Di sản ASEAN không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị sinh thái của khu vực ven biển châu thổ sông Hồng, mà còn là cơ hội thúc đẩy du lịch sinh thái, phát triển kinh tế bền vững gắn với bảo vệ môi trường tại Ninh Bình và khu vực đồng bằng Bắc Bộ.
Khu Ramsar đầu tiên
Nằm trên địa bàn các xã Giao Minh, Giao Hòa và Giao Phúc, Vườn Quốc gia Xuân Thủy (Ninh Bình) rộng hơn 7.000ha, là vùng đất ngập nước cửa sông ven biển tiêu biểu với địa hình tự nhiên được kiến tạo theo quy luật bồi tụ và xói lở của vùng cửa sông châu thổ Bắc Bộ.
Năm 1989, vùng đất ngập nước thuộc Vườn quốc gia Xuân Thủy được công nhận là khu Ramsar đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á; đánh dấu Việt Nam trở thành thành viên thứ 50 của Công ước Ramsar (Công ước bảo vệ những vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế, nhất là nơi cư trú của các loài chim nước).
Các kiểu đất ngập nước chính ở Vườn Quốc gia Xuân Thủy bao gồm bãi triều có rừng ngập mặn; bãi triều lầy không có rừng ngập mặn; đầm tôm, dải cát ở mép ngoài Cồn Lu và các dải cát chắn ngoài cửa sông - Cồn Xanh, Cồn Mờ, sông nhánh và lạch triều; vùng nước cửa sông (giới hạn ven bờ ngoài Cồn Lu, Cồn Xanh).
Tại mỗi kiểu hệ sinh thái có các đặc trưng riêng về điều kiện môi trường sống, nơi cư trú… dẫn tới các đặc trưng về quần xã sinh vật.
Tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy ghi nhận 203 loài thực vật có mạch thuộc 145 chi, 65 họ, trong đó có 14 loài thực vật ngập mặn chính… Đây là nơi sinh sống của 202 loài thực vật bậc cao; thảm thực vật có 7 quần xã; thực vật nổi đã thống kê được 112 loài; động vật nổi ghi nhận có 110 loài; có 385 loài động vật không xương sống; 155 loài cá; 427 loài côn trùng...
Đặc biệt, Vườn Quốc gia Xuân Thủy là nơi dừng chân và trú đông quan trọng của các loài chim nước di cư. Kết quả điều tra, khảo sát thực địa và kế thừa kết quả các công trình nghiên cứu đã thống kê được 222 loài chim thuộc 42 họ của 12 bộ; trong đó 166 loài chim di cư.
Trong số các loài sinh vật quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ ở Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ, nhóm chim được chú ý bảo tồn nhiều hơn cả, nhất là nhóm chim di cư. Có 2 dòng chim di cư, đó là: chim di cư tránh rét từ phương Bắc xuống trú đông, vào dịp hè thu các loài chim di cư tránh nóng từ phương Nam lên.
Chính vì vậy, Vườn Quốc gia Xuân Thủy là “Ga chim quốc tế” quan trọng của nhiều loài chim quý, hiếm, đặc biệt là nơi sinh sống của nhiều loài chim nước. Đây cũng là một trong 6 vùng chim quan trọng của các vùng đất ngập nước trọng yếu ở đồng bằng Bắc Bộ và nằm trên đường bay chim nước di cư tuyến Úc-Đông Á (EAAFP).
Tại đây cũng có nhiều loài thủy sản có giá trị kinh tế cao như móng tay, cáy mật, cua bùn, cá song, cá hói.
Đến tháng 12/2004, Vườn Quốc gia Xuân Thủy được UNESCO công nhận là vùng lõi của Khu Dự trữ sinh quyển thế giới khu vực ven biển liên tỉnh đồng bằng châu thổ sông Hồng.
Thời điểm lý tưởng khám phá
Cũng như các tỉnh khác trong khu vực đồng bằng Bắc Bộ, Nam Định sở hữu khí hậu nhiệt đới gió mùa với nhiệt độ trung bình từ 23 - 24 độ C, khá thuận lợi cho việc tham quan cảnh đẹp tại Vườn quốc gia Xuân Thủy.
Nếu muốn ngắm nhìn quang cảnh chim bay rợp trời, bạn có thể cân nhắc đến đây trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau. Bởi vì đây là thời gian mà các loài chim tập trung nhiều nhất tại Vườn Quốc gia, khiến không gian trở nên đông đúc, nhộn nhịp hơn hẳn.
Chơi gì tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy?
Vườn đã phát triển các tuyến du lịch sinh thái như du thuyền, xem chim, điền dã, du khảo đồng quê, thu hút du khách khám phá thiên nhiên và văn hóa vùng châu thổ sông Hồng.
Đi du thuyền
Không gì tuyệt bằng trải nghiệm đi thuyền xuôi dòng tận hưởng vẻ đẹp hoang sơ mà yên bình của vùng đất ngập nước nổi tiếng. Sau khi khám phá thiên nhiên, bạn cũng có thể ngắm cảnh hoàng hôn tuyệt đẹp và dùng bữa tối ấm cúng cùng gia đình ngay trên thuyền.
Trải nghiệm bắt ngao
Đến với khu Ramsar, bạn còn có cơ hội tham gia bắt ngao. Đây là hoạt động trải nghiệm gắn liền với đời sống lao động của cộng đồng địa phương. Trong quá trình tham gia, bạn sẽ được tìm hiểu và trực tiếp bắt từng con ngao nhỏ ẩn mình dưới đất bùn cũng như hòa vào bầu không khí lao động vui vẻ của người dân vùng này.
Cắm trại giữa thiên nhiên hoang sơ
Nếu yêu thích khám phá và hòa mình vào thiên nhiên thì hoạt động cắm trại giữa thiên nhiên của vườn quốc gia Xuân Thủy sẽ là trải nghiệm mà bạn không nên bỏ lỡ.
Để dựng lều cắm trại qua đêm ở đây, bạn cần đăng ký trước với ban quản lý và chủ động thuê hoặc mang theo dụng cụ. Giữa thiên nhiên rộng lớn, yên bình và bầu không khí trong lành, bạn sẽ có cảm giác như được trút bỏ mọi mệt mỏi, ưu phiền trong cuộc sống.
Khám phá hệ sinh thái rừng ngập mặn
Tham quan vườn quốc gia Xuân Thủy có thể nói là một dịp để tìm hiểu thêm về hệ sinh thái đa dạng, phong phú của vùng đất này trong chuyến du lịch Nam Định.
Chỉ riêng thực vật, tại đây đã có hơn 300 loài khác nhau đóng vai trò quan trọng với sự phát triển của hệ sinh thái. Thế giới động vật cũng đặc sắc không kém khi sở hữu đa dạng các loài quý hiếm. Điển hình như lớp thú có rái cá, cá đầu ông sư, bò sát có rắn cạp nong nhiều sọc, rắn hổ mang. Hệ cá thì có cá sủ song, cá vược, cá nhệch... mang lại giá trị kinh tế vượt trội.
Nổi bật hơn cả phải kể đến hệ chim với 220 loài thuộc các bộ tiêu biểu như bộ Hạc, Ngỗng, Rẽ và Sẻ. Hằng năm từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau, hàng chục ngàn cá thể chim di cư tránh rét từ phương Bắc sẽ dừng chân tại vườn quốc gia Xuân Thủy để kiếm ăn, tích lũy năng lượng cho hành trình di trú. Đây cũng là thời điểm vàng để bạn chiêm ngưỡng bức tranh thiên nhiên với những cánh chim bay rợp trời.
Tham quan các công trình kiến trúc bản địa
Trải qua nhiều năm phát triển, cộng đồng người địa phương đã tạo lập nên những làng quê trù phú ở khu vực ven vườn quốc gia Xuân Thủy. Dừng chân nơi đây, bạn sẽ có cơ hội tham quan những công trình đặc sắc như nhà mái bổi, chùa chiền, nhà thờ đạo Thiên chúa… sở hữu lối kiến trúc được pha trộn hài hòa giữa phong cách truyền thống và hiện đại. Các điểm tham quan này sẽ giúp bạn mang về những bức hình check-in đầy ấn tượng.
Tìm hiểu nét đẹp văn hóa địa phương
Bên cạnh những công trình kiến trúc ấn tượng, khu vực này còn sở hữu nét sinh hoạt đại diện cho nền văn hóa mở đất của cư dân vùng bãi bồi sông Hồng. Đến vào các dịp lễ hội, bạn sẽ được lắng nghe chèo cổ, chầu văn, xem múa lân và hòa mình vào những hoạt động thi đua sôi nổi của người dân địa phương như bơi chải, chọi gà, đấu vật.
Ẩm thực địa phương
Trong hành trình tham quan Vườn Quốc gia Xuân Thủy, bạn có thể thưởng thức đặc sản ở các vùng dân cư lân cận. Một số món ngon khiến bất cứ ai từng thử qua đều không khỏi mê mẩn đó là nộm sứa, nem nắm Giao Thủy, nem chạo Giao Xuân, mắm cáy Hoành Nha… Bạn cũng có thể mua nước mắm Sa Châu hay các món đặc sản về làm quà du lịch cho gia đình, bạn bè.
