Chúng tôi tới bản Lác khi trời đã bắt đầu nhá nhem tối. Khói lam chiều tỏa ra từ những nóc nhà sàn quyện vào áng mây trắng lững lờ trên ngọn núi cao càng làm cho Mai châu thêm phần hoang sơ, huyền bí. Hương núi rừng thoang thoảng, cơm Lam chiều … trên bản Lác.
Đặt chân xuống bản Lác (xã Chiềng Châu, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình) khung cảnh hiện ra trước mắt chúng tôi là những ngôi nhà sàn mộc mạc của người Thái. Họ đón chúng tôi bằng nụ cười thân thiện có đôi chút tò mò. Bản Lác là một bản nhỏ, nằm lọt thỏm giữa thung lũng Mai Châu rộng lớn. Ở đây chủ yếu là người dân tộc Thái sinh sống, ban ngày họ lên nương, chiều tối về quây quần bên bếp lửa cùng ống cơm lam nóng hổi sau một ngày lao động vất vả.
Bản Lác mùa này, khi mặt trời dần khuất núi là cả bản đã trở mình, khoác lên tấm màn sương chiều hư ảo. Hơi lạnh tràn từ khe núi, băng qua cánh đồng, tràn vào từng nóc nhà, đêm ngủ có thể cảm nhận những cơn gió luồn khẽ vào trong chăn ấm. Bản Lác mùa này yêu lắm.
Đôi bàn tay khéo léo và tấm lòng người Mai Châu ... |
Chúng tôi vào một ngôi nhà sàn giữa bản. Thu hút chúng tôi nhất vẫn là những ống cơm lam còn nóng hổi. Nhìn qua chúng như một ống quyển, được đẽo gọt cẩn thận, mùi hương lẫn sệt vào mùi khói bếp lửa chiều. Anh Phú – chủ nhà cho biết: “Cơm Lam là một đặc sản nổi tiếng của Mai Châu. Tất cả du khách khi dừng chân ở đây đều bị giữ chân bởi những ống cơm ngát hương vị núi rừng này. Đó không chỉ là cơm mà còn là tình người thấm đẫm giọt mồ hôi của người dân nơi đây”.
Để làm được một ống cơm Lam cũng rất kì công, đầu tiên là phải chọn loại gạo trắng và đều hạt, sau đó vo gạo thật kỹ, trộn với ít nước dừa để cho gạo lúc chín sẽ có mùi thơm hơn. Còn khi chọn cây nứa, phải chọn loại cây vừa không được già quá nhưng cũng không được non quá. Ống cây không được to quá, không được nhỏ quá, chừng 2 – 3cm là vừa. Một đầu ống là phần cật, cho gạo đã trộn vào và bít đầu còn lại bằng lá chuối. Lá chuối rừng được lấy cũng là loại bánh tẻ, còn tươi. Cứ thế nướng trên than khoảng 3 – 4h đồng hồ là chín. Lúc đó hương cơm tỏa ra sẽ quyện vào hương nứa, hương chuối cho một vị ngọt nồng khó cưỡng.
... cho những ống cơm mang hương vị núi rừng |
Người dân nơi đây không cần thử mà chỉ cần ngửi là biết cơm đã chín hay chưa. Ăn ống cơm Lam cũng là một nghệ thuật. Như việc bóc vỏ nứa chẳng hạn. Nếu không biết bóc, cơm sẽ dính vào ống nứa không ăn được và nhìn không ngon mắt. Phải bóc từng sợi nhỏ để cơm không bị vỡ ra. Ống cơm Lam ngon là khi bóc ra phải còn váng của ống nứa. Cơm Lam chấm muối vừng thì càng thêm phần hấp dẫn.
Ngồi trên nhà sàn nhìn ra xa hình ảnh những ngọn khói lan tỏa từ nóc nhà này sang nóc nhà khác bên cạnh là những ống cơm Lam tỏa mùi thơm phưng phức khắp bản làm những ai ghé ngang bản Lác một lần cũng không thể quên được. Đêm trên bản Lác tuy lạnh nhưng ấm, ấm nóng bởi sự thân thiện, hiếu khách của người dân nơi đây. Ấm lòng cho những lữ khách phương xa. Để ngày mai khi trở về, quyến luyến mãi không thôi, vị hương núi rừng như còn lẩn quất đâu đây … Cơm Lam chiều … trên bản Lác.