Cứ đến cuối đông, đầu xuân, tháng ba ra tết là khắp cánh rừng Tây Bắc lại phủ một màu trắng muốt, tinh khôi. Có lúc phơn phớt tím nhẹ, có khi lạ trắng như bông. Màu sắc ấy không đâu khác chính là sắc trắng hoa ban rừng.
Hoa ban có ở nhiều nơi nhưng ở Tây Bắc là nhiều nhất, bởi cái không khí khô lạnh nơi đây, cùng đất rừng khiến cho loài cây này có một sức sống mãnh liệt. Từng cành khẳng khiu tưởng chừng như những bàn tay già cỗi lại bung nở những bông hoa tinh khiết, trong trẻo.
 |
Ban đẹp là thế, tinh khôi là thế nhưng ít ai biết rằng nguồn gốc nó lại gắn với những câu chuyện đặc biệt. Người Thái kể rằng để tưởng nhớ và bày tỏ niềm thương tiếc với người anh hùng dân tộc Chương Han đã dũng cảm đứng lên chống lại các thế lực đàn áp, áp bức bóc lột tàn khốc, nhân dân đã buộc những mảnh khăn tang trên cành cây. Về sau trên những cành cây ấy như có phép màu đã hóa những chiếc khăn tang thành những bông hoa ban trắng muốt tuyệt đẹp.
Còn đối với người Tày, lại tương truyền một sự tích khác về hoa ban. Đó là mối tình giữa nàng Ban và chàng Khum. Do cha mẹ nàng Ban không đồng ý cho nàng lấy chàng Khum nghèo đói nên nàng đã bỏ đi. Nàng đi mãi, đi mãi, băng qua bao nhiêu suối sâu, đèo cao mà không tìm được chàng Khum. Rồi sức nàng kiệt, nàng hóa thân vào đất và nơi nàng nằm mọc lên vô số cây và người ta gọi đó là cây Ban.
Chàng Khum sau khi đến chỗ hẹn không gặp được nàng Ban đã chạy đi tìm nàng, chàng đi hết đồi này đến đồi khác, gọi mãi mà không thấy nàng đâu. Chàng vừa đi vừa gọi cho đến khi kiệt sức và hóa thành con chim Lộc Khum. Từ đấy về sau mỗi mùa xuân về, hoa ban đua nở cũng là lúc chim Lộc Khum hót. Một tình yêu vĩnh cửu của hai người đã cảm động cả đất trời và thiên nhiên.
 |
Hoa ban mang một màu trắng tinh khiết cùng một sức sống mạnh mẽ - là biểu tượng cho sự chung thủy, thuần khiết và vẻ đẹp của người phụ nữ. Đồng thời thể hiện sức sống mãnh liệt, sự kiên cường trước mọi khó khăn, sóng gió của con người để vươn lên đón nhận những gì đẹp nhất, trắng trong nhất.
Ban Tây Bắc đẹp lắm, nở trắng trời tháng 3, mang đến một sức sống mới, một sắc màu mới, khung cảnh tuyệt vời khiến người ta say đắm không muốn rời.
Tuệ Linh
