Cụ thể, qua công tác tuần tra, phối hợp kiểm tra trên địa bàn xã Ninh Hải (huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình) lực lượng chức năng đã thấy Công ty TNHH MTV Cuộc sống Ninh Bình xây dựng một số công trình chưa được cấp phép tại dự án trong vùng lõi Di sản Tràng An nằm tại địa bàn thôn Văn Lâm.
Dự án được phê duyệt trước khi Di sản được UNESCO công nhận
Ngay sau khi thấy sự việc, các cơ quan chức năng của tỉnh Ninh Bình đã khẩn trương kiểm tra, xử lý vô cùng quyết liệt; với quyết tâm không làm ngơ trước sai phạm. Ngày 4/4/2023, UBND tỉnh Ninh Bình có văn bản giao cho UBND huyện Hoa Lư chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm về trật tự xây dựng, sử dụng đất của Công ty Cuộc sống Ninh Bình, đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật.
Liên quan đến vụ việc này, theo đại diện Ban quản lý Quần thể danh thắng Tràng An, dự án của Công ty Cuộc sống Ninh Bình đã được phê duyệt từ năm 2006 – thời điểm trước khi Quần thể Danh thắng Tràng An được UNESCO công nhận là Di sản văn hoá và thiên nhiên thế giới. Chính vì vậy, việc chủ đầu tư thực hiện thi công xây dựng dự án trong vùng lõi Di sản Tràng An không vi phạm các quy định của Luật Di sản văn hoá cũng như không vi phạm các khuyến cáo của UNESCO về Di sản.
Tại Quyết định 28/2018/QĐ-UBND của UBND tỉnh Ninh Bình về quy chế quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới Quần thể Danh thắng Tràng An nêu rõ: Không xây dựng mới các cơ sở dịch vụ kinh doanh lưu trú du lịch. Đối với các cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch đã được xây dựng trước thời điểm Quy hoạch chung xây dựng Quần thể Danh thắng Tràng An có hiệu lực thi hành (ngày 04/02/2016) thì không được xây dựng, mở rộng thêm các phòng nghỉ phục vụ lưu trú du lịch...
“Dự án của Công ty Cuộc sống Ninh Bình đã được phê duyệt từ lâu, hoàn toàn không có việc dự án mới được cấp phép. Hầu hết các vi phạm tại dự án thuộc về lĩnh vực trật tự xây dựng, hai phần công trình vi phạm là công trình nhà vệ sinh và trạm xử lý nước thải. Ngay sau khi thấy vi phạm, cơ quan chức năng đã ngay lập tức tiến hành kiểm tra và ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với công ty này số tiền 110 triệu đồng. Đồng thời yêu cầu chủ đầu tư dừng thi công xây dựng; trong thời hạn 90 ngày, chủ đầu tư phải hoàn thành hồ sơ, đề nghị cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh giấy phép xây dựng”, đại diện Ban quản lý Quần thể Danh thắng Tràng An thông tin.
Bên cạnh đó, đại diện Ban quản lý Quần thể Danh thắng Tràng An cũng khẳng định, dự án của Công ty Cuộc sống Ninh Bình được xây dựng đúng theo quy hoạch và trong phạm vi đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt; không có việc dự án này xâm phạm vùng lõi Di sản thế giới Tràng An. Chủ đầu tư dự án cũng đã từng nhiều lần xin điều chỉnh quy hoạch một số hạng mục nằm trong dự án sao cho phù hợp với nhu cầu ở thời điểm hiện tại.
 |
Dự án dù được phê duyệt 145 phòng lưu trú, nhưng chủ đầu tư chỉ xây dựng khoảng hơn 80 phòng, nhằm tránh việc hoạt động lưu trú quá đông có thể sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực nào đó tới Di sản. |
Cũng theo đại diện Ban quản lý Danh thắng Tràng An thì do di sản Tràng An có điểm rất đặc biệt, đó là trong vùng lõi Di sản có cộng đồng dân cư sinh sống từ trước, nên việc áp dụng các quy định hiện hành sẽ khiến cho người dân gặp nhiều khó khăn. Với quan điểm bảo tồn Di sản là nhiệm vụ trọng tâm, chính quyền và ngành chức năng tỉnh Ninh Bình luôn giám sát chặt chẽ các diễn biến tại cộng đồng dân cư sinh sống tại vùng lõi.
Tuy nhiên, cộng đồng dân cư theo tiến trình phát triển sẽ nảy sinh một số vấn đề như: Giãn dân, xây dựng mới, xác lập các hộ gia đình mới, hay như việc trong vùng lõi không được kinh doanh lưu trú cũng là vấn đề trở ngại… Để giải quyết được việc này, chính quyền cũng như cơ quan quản lý Di sản đang tìm ra giải pháp tối ưu nhất để tháo gỡ trong thời gian tới đây…
Công trình vi phạm là nhà vệ sinh và trạm xử lý nước thải?
Trao đổi với PV Ngày Nay, lãnh đạo Công ty TNHH MTV Cuộc sống Ninh Bình cho biết, dự án được phê duyệt từ thời điểm Danh thắng Tràng An chưa được công nhận là Di sản văn hoá và thiên nhiên thế giới, chính vì vậy, việc khẳng định rằng dự án xâm phạm vùng lõi Di sản là chưa chính xác. Ý thức được việc cần phải gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị của Di sản, các hoạt động xây dựng tại dự án đều được doanh nghiệp tiến hành một cách hết sức thận trọng.
Đại diện Công ty Cuộc sống Ninh Bình nhấn mạnh: “Dự án được phê duyệt 145 phòng lưu trú, nhưng chúng tôi quyết định chỉ xây dựng khoảng hơn 80 phòng để tránh việc hoạt động lưu trú quá đông có thể sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực nào đó tới Di sản. Đối với hai công trình vi phạm trật tự xây dựng, đó là công trình nhà vệ sinh và công trình có công năng xử lý nước thải”.
 |
Hai phần công trình vi phạm là công trình nhà vệ sinh và trạm xử lý nước thải. |
Cũng theo vị này, dự án có tổng diện tích được phê duyệt là hơn 4ha, tuy nhiên sau khi Danh thắng Tràng An được công nhận là Di sản văn hoá và thiên nhiên thế giới, quy mô của dự án đã giảm còn gần 3ha với mật độ xây dựng chỉ là 20%. Điều này đồng nghĩa với việc, diện tích xây dựng các công trình tại dự án chỉ khoảng hơn 5000m2.
Ý thức được trách nhiệm trong việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị quý báu của Di sản, Công ty Cuộc sống Ninh Bình khi triển khai dự án đã quyết định đầu tư nhiều tỷ đồng để xây dựng khu xử lý nước thải nhằm bảo vệ môi trường và cảnh quan Di sản.
Được biết, theo các quy định, trong trường hợp dự án có sử dụng đất và mặt nước của vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, khu di sản thế giới… thuộc đối tượng phải thực hiện các thủ tục về môi trường – đó là lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường/kế hoạch bảo vệ môi trường.
Ngày 15/9/2006, UBND tỉnh Ninh Bình đã ban hành Quyết định số 1933/QĐ-UBND về việc thu hồi đất, giao đất cho doanh nghiệp thuê để xây dựng khu nghỉ dưỡng sinh thái tại khu vực thung lũng Đền Thái Vi (xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình); với thời hạn thuê đất 49 năm.
Tiếp đó, ngày 30/1/2011, UBND tỉnh Ninh Bình ban hành Văn bản số 43/UBND-VP4 gửi các Sở, Ban, Ngành liên quan về việc đồng ý cho đơn vị chủ đầu tư điều chỉnh, mở rộng dự án Làng quần thể du lịch Ninh Bình; trong đó có nội dung bổ sung trạm xử lý nước thải có diện tích 400m2 nằm trong khuôn viên dự án.
Đến ngày 9/4/2019, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Ninh Bình ban hành Quyết định số 123/QĐ-STNMT về việc phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án Khu nghỉ dưỡng cao cấp Cuộc sống Ninh Bình tại khu vực thung lũng Đền Thái Vi (xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình).
Trong đó nêu rõ một số yêu cầu về bảo vệ môi trường đối với dự án gồm: đảm bảo an toàn vệ sinh môi trường trong quá trình thi công và vận hành dự án; thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt phát sinh trong quá trình thi công dự án; thu gom, xử lý toàn bộ nước thải sinh hoạt từ quá trình hoạt động của dự án cũng như từ hoạt động giặt là của dự án…
 |
Hai phần công trình vi phạm là công trình nhà vệ sinh và trạm xử lý nước thải. |
Có thể nhận thấy rằng, việc Công ty Cuộc sống Ninh Bình chủ động thực hiện xây dựng khu xử lý nước thải là phù hợp với các yêu cầu về đảm bảo an toàn vệ sinh môi trường trong quá trình thi công xây dựng và vận hành dự án đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt; đây cũng là việc làm cấp thiết, cần được ủng hộ vì tính hữu ích trong việc đảm bảo cảnh quan cũng như gìn giữ và bảo vệ Di sản.
Theo các quy định hiện hành, việc doanh nghiệp khi thực hiện dự án đã chủ động tiến hành xây dựng khu xử lý nước thải là điều rất tốt và sẽ có những tác động tích cực môi trường, cảnh quan xung quanh dự án; điều này cũng góp phần nâng cao ý thức đối với các chủ đầu tư khác khi triển khai xây dựng và vận hành các dự án nằm trong phạm vi Di sản.
Do đặc thù Di sản Tràng An là Di sản văn hoá và thiên nhiên thế giới, chính vì vậy mà các hoạt động sinh sống tự nhiên và lâu đời của người dân ở bên trong phạm vi Di sản vốn là một phần không thể tách rời của Di sản. Quá trình ghi nhận thực tế cho thấy, nhiều hộ dân sinh sống trong vùng lõi Di sản Tràng An hiện đang “gặp khó” trong các hoạt động sinh hoạt của cuộc sống thường ngày, do nhà cửa của họ thường không được sửa chữa, xây dựng hay mở rộng vì vướng phải những quy định khắt khe của Luật di sản văn hoá, các khuyến cáo của UNESCO cùng những Công ước quốc tế về Di sản sau khi được công nhận.
Theo đại diện Văn phòng UNESCO Thế giới tại Việt Nam, đối với việc thực hiện các cam kết theo Công ước thì các địa phương có Di sản phải chủ động thực hiện. Các hướng dẫn về việc chấp hành Công ước đã có rất cụ thể và các địa phương cứ thế áp dụng. Mỗi một địa phương có những đặc thù khác nhau, UNESCO không can thiệp vào công tác quản lý trực tiếp. UNESCO chỉ quan tâm việc chính quyền nơi có Di sản trong công tác quản lý có đảm bảo giữ nguyên trạng được tính nổi bật toàn cầu của Di sản hay không? Bảo vệ được nguyên vẹn Di sản như trong cam kết mà hồ sơ đệ trình xin công nhận đã ghi rõ.
Đối với riêng tỉnh Ninh Bình, do Di sản Tràng An khá đặc thù là vùng lõi có cộng đồng dân cư, hơn nữa trong khi khoanh vùng ranh giới di sản có một số khu vực chưa được xác lập một cách chính xác. Có lẽ, việc cần thiết tới đây là tỉnh Ninh Bình nên cần xác lập lại một lần nữa ranh giới các khu vực như vùng lõi, vùng đệm của Di sản… Khi mà ranh giới đã rõ thì việc quản lý, bảo tồn Di sản đi kèm với phát triển cộng đồng dân cư sẽ trở nên dễ dàng hơn.
