Thú vị nghệ sĩ Pháp diễn Kiều

Truyện Kiều ăn vào máu người Việt lâu nay được tái hiện mới mẻ, sinh động trong vở nhạc kịch Kim Vân Kiều của đoàn nghệ sĩ nhà hát L’Attrape (Paris, Pháp).
Nghệ sĩ Pháp chuyển soạn “Truyện Kiều” thành nhạc kịch “Kim Vân Kiều”. Ảnh: NGUYÊN KHÁNH
Nghệ sĩ Pháp chuyển soạn “Truyện Kiều” thành nhạc kịch “Kim Vân Kiều”. Ảnh: NGUYÊN KHÁNH

KIỀU ĐA QUỐC TỊCH

Đoàn nghệ sĩ - diễn viên - ca sĩ opera chuyên nghiệp của Nhà hát L’Attrape Théâtre (Paris -Pháp) từng diễn năm suất Kim Vân Kiều ở Pháp trước khi diễn thêm ba suất ở Việt Nam. Trung tâm Văn hóa nghệ thuật TPHCM phối hợp Viện Pháp, Sân khấu kịch Quốc Thảo đưa nhạc kịch này về Việt Nam. Bên cạnh dàn nghệ sĩ Pháp, hai anh em nghệ sĩ Mai Thanh Sơn, Thanh Thành Nam không chỉ biểu diễn nhạc cụ dân tộc như trống, sáo, đàn nguyệt, đàn bầu mà còn thửa riêng những sáng tác cho vở diễn.

Bản diễn ở Trung tâm Văn hóa Pháp tối 25/9 có phụ đề tiếng Việt. Không cần phụ đề, khán giả vẫn cảm nhận rõ tinh thần Truyện Kiều của Nguyễn Du qua những nhân vật kinh điển như Kiều, Vân, Tú Bà, Hoạn Thư, Sở Khanh, Kim Trọng, Từ Hải, vãi Giác Duyên. Tác phẩm thơ đồ sộ 3.254 câu nay được gói gọn trong khoảng 1 tiếng 40 phút trên sân khấu, vẫn toát lên cuộc đời truân chuyên “thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần” của nàng Kiều.

Đạo diễn Christopher Thiry chắt lọc cốt truyện cô đọng nhất và xuyên suốt tác phẩm: Kiều phải bán mình chuộc cha, định mệnh được báo trước qua cuộc gặp gỡ với Đạm Tiên. Ba tai họa của Kiều liên quan tới Tú Bà, Sở Khanh và Hoạn Thư. Ba tình yêu với Kim Trọng, Thúc Sinh và Từ Hải. Màn báo ân báo oán của Kiều, Kiều ân hận vì đẩy Từ Hải tới chỗ chết. Kiều gieo mình xuống sông Tiền Đường nhưng không chết, sau này được đoàn tụ gia đình.

“Rất mạo hiểm và phấn khích khi dàn dựng tác phẩm phong phú, tuyệt vời như Truyện Kiều”, đạo diễn Christopher Thiry nói. Điều may mắn, vị đạo diễn này nhìn thấy ở tác phẩm gốc chính là tính nhân văn. Vì lẽ đó dù là Kiều hiện thân trên sân khấu Pháp hay Việt đều gợi sự rung cảm của người xem về thân phận con người, đặc biệt thân phận người phụ nữ hứng chịu chồng chất đau khổ dập vùi. 

Không chỉ mình nàng Kiều bước ra từ truyện của Nguyễn Du, khán giả bắt gặp nàng Kiou châu Phi bị ức hiếp hay nàng Kiều với tên Kiew ở nước Mỹ thời hiện đại. Kiều dưới con mắt của đạo diễn là hiện thân của sắc đẹp, sự thông minh, đau khổ và lòng tốt. Đạo diễn kể lại, một người bạn gốc Việt của ông ở Paris giới thiệu tác phẩm của Nguyễn Du cho ông đọc. Bản dịch và phân tích Kiều của Nguyễn Văn Vĩnh, Nguyễn Khắc Việt giúp Thiry thấm tinh thần của Nguyễn Du, làm nên bản chuyển soạn nhạc kịch vừa quen vừa lạ với khán giả Việt. 

RẰNG QUEN THÌ THẬT LÀ QUEN

Sân khấu bày biện đơn sơ. Chiếc dương cầm cạnh chiếc bàn để nhạc cụ dân tộc Việt, hai chiếc trống cái do hai nghệ sĩ gõ Việt Nam đảm nhiệm. Cả thảy tám nghệ sĩ trở thành trung tâm của nhạc kịch. Chừng ấy nghệ sĩ nhưng hóa thân đủ nhân vật tiêu biểu. Một nghệ sĩ sắm ba vai là chuyện nhỏ. Chẳng hạn Guillaume Francois đảm ba vai Kim Trọng, Thúc Sinh, Từ Hải. Odile Heimburger vào vai Đạm Tiên, Hoạn Thư, Kiều nước Mỹ, Thúy Vân. Pascal Durozier đóng Tú Bà, cậu con trai tật nguyền, Vương Viên Ngoại, Boko, Nguyễn Du.

Khán giả ít tiếp xúc với sân khấu thử nghiệm có phần lạ lẫm. Đạo diễn không cần căng phông bạt, chuyển cảnh phức tạp mà khán giả vẫn nhận thấy sự biến chuyển của bối cảnh, không gian đi theo diễn biến tâm lý nhân vật. Đạo diễn sử dụng thủ pháp sân khấu tối giản và ước lệ. Người dẫn chuyện và diễn viên khi hết màn có thể ngồi ghế nghỉ ngay phía sát cánh gà, để tới lượt lại bật dậy nhập vai như không.

Nghệ sĩ đa tài, đa năng là một trong những yếu tố làm nên một bản Kim Vân Kiều sống động. Nghệ sĩ thuần thục cả thoại, múa đương đại, khiêu vũ, hát lẫn phô diễn khả năng opera điêu luyện là điều không đơn giản. Tình yêu, bất hạnh, bạo lực, hy vọng và hạnh phúc đều dễ dàng được chuyển tải qua ánh mắt, vũ đạo hay lời hát lay động lòng người. 

Cảm giác lạ lẫm khi nhìn nghệ sĩ Pháp đóng Kiều nhanh chóng qua đi, khán giả tập trung vào sự hóa thân của họ. Nhạc cụ Việt như trống, sáo hòa quyện với dương cầm, vĩ cầm trong suốt vở diễn. Đạo diễn còn để Guillaume Francois dù không biết tiếng Việt vẫn gắng tập hát Dạ cổ hoài lang đầy cảm xúc.

Sarah Bloch xứng đáng nhận lời ngợi khen khi đảm vai Kiều. Nhìn Sarah diễn khán giả cảm nhận được ngay một nàng Kiều đa sầu đa cảm, tài năng, xinh đẹp nhưng hứng chịu chuỗi bất hạnh của tạo hóa. Giọng hát trữ tình truyền cảm, kỹ thuật biểu diễn chuyên nghiệp lôi cuốn khán giả.

Không đọc phụ đề khán giả vẫn dễ dàng đoán được ai Tú Bà, Hoạn Thư hay Sở Khanh hiện hữu trên sân khấu. Tú Bà do nam nghệ sĩ Pascal Durozier thủ diễn toát lên sự độc ác, mưu mô nhưng cũng đầy hài hước. Tinh thần hài hước trong bản diễn này đôi khi khiến khán giả Việt tròn mắt hoặc bật cười thú vị vì hành xử rất “tây”. Ấy là khi Kim-Kiều gặp nhau tình tự, Kim tạm biệt Kiều về quê chịu tang.

Không minh họa Truyện Kiều, đạo diễn người Pháp nhìn tác phẩm dưới con mắt của người Pháp và độ lùi lịch sử hàng trăm năm. Vì vậy Kim Vân Kiều vượt qua tính cá biệt của một quốc gia, vở diễn mang tính phổ quát cao hơn khi đề cập số phận con người. Ở đâu chẳng có những bất công, đau khổ nhưng trên hết là vẻ đẹp của sự bao dung, lòng tốt.

Đạo diễn nhắc tới quan niệm “chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”, phân tích, mổ xẻ và đưa ra quan điểm đầy bất ngờ. Nếu ở phần đầu Đạm Tiên trong cuộc hội ngộ với Kiều cảnh báo về cuộc đời sóng gió, sự bất công trong xã hội với những người “tài năng, sắc đẹp như thế nhưng vẫn phải đau đớn”. Trong đoạn cuối, cậu con trai tật nguyền nói thay thông điệp đạo diễn: Ông trời công bằng lắm đó. Hạnh phúc thực sự đến từ mình. Đó chính là lí do Kiều được chấm dứt tai họa sau 15 năm, sống hạnh phúc về sau.

Đạo diễn nhắc tới quan niệm “chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”, phân tích, mổ xẻ và đưa ra quan điểm đầy bất ngờ. Nếu ở phần đầu Đạm Tiên trong cuộc hội ngộ với Kiều cảnh báo về cuộc đời sóng gió, sự bất công trong xã hội với những người “tài năng, sắc đẹp như thế nhưng vẫn phải đau đớn”. Trong đoạn cuối, cậu con trai tật nguyền nói thay thông điệp đạo diễn: Ông trời công bằng lắm đó. Hạnh phúc thực sự đến từ mình. Đó chính là lí do Kiều được chấm dứt tai họa sau 15 năm, sống hạnh phúc về sau.

Bản diễn ở Trung tâm Văn hóa Pháp tối 25/9 có phụ đề tiếng Việt. Không cần phụ đề, khán giả vẫn cảm nhận rõ tinh thần Truyện Kiều của Nguyễn Du qua những nhân vật kinh điển như Kiều, Vân, Tú Bà, Hoạn Thư, Sở Khanh, Kim Trọng, Từ Hải, vãi Giác Duyên. Tác phẩm thơ đồ sộ 3.254 câu nay được gói gọn trong khoảng 1 tiếng 40 phút trên sân khấu, vẫn toát lên cuộc đời truân chuyên “thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần” của nàng Kiều.

Thú vị nghệ sĩ Pháp diễn Kiều ảnh 1

Nghệ sĩ Pháp hát “Dạ cổ hoài lang”.  Ảnh: NGUYÊN KHÁNH

Theo Tiền Phong
Thủ tướng Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tới sân bay quốc tế Trường Thủy (thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc), bắt đầu chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh GMS, Hội nghị Cấp cao ACMECS, Hội nghị Cấp cao CLMV và làm việc tại Trung Quốc. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.
Thủ tướng tới Vân Nam, bắt đầu chuyến công tác tại Trung Quốc
(Ngày Nay) - Sáng 5/11, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tới sân bay quốc tế Trường Thủy (thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc), bắt đầu chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh GMS, Hội nghị Cấp cao ACMECS, Hội nghị Cấp cao CLMV và làm việc tại Trung Quốc từ ngày 5 đến ngày 8/11/2024.
Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Phó Tổng thống Kamala Harris đang chạy đua với thời gian. Ảnh: ABC.
Cuộc đua sít sao trước thềm ngày bầu cử Mỹ
(Ngày Nay) - Trước thềm ngày bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 (5/11), hai ứng cử viên của đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đang chạy đua với thời gian nhằm kêu gọi sự ủng hộ của các nhóm cử tri chưa đưa ra quyết định, trong bối cảnh cuộc đua vào Nhà Trắng vẫn rất sít sao.
Khai thác chất liệu truyền thống dân tộc: Xu hướng sáng tác của nghệ thuật múa đương đại
Khai thác chất liệu truyền thống dân tộc: Xu hướng sáng tác của nghệ thuật múa đương đại
(Ngày Nay) - Cùng với các loại hình nghệ thuật khác, nghệ thuật múa Việt Nam đang tạo dấu ấn với công chúng trong việc khai thác những chất liệu truyền thống vào các tác phẩm, vừa giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, vừa mang hơi thở cuộc sống đương đại vào các tác phẩm, tạo nên bản sắc của múa Việt trước thế giới.