Nghị quyết của Đại hội đồng Liên hiệp quốc (UNGA) tái khẳng định tầm quan trọng hàng đầu của Hiến chương Liên hiệp quốc và cam kết đối với chủ quyền, độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine trong các biên giới được quốc tế công nhận và yêu cầu “Liên bang Nga ngay lập tức ngừng sử dụng vũ lực đối với Ukraine”.
Tổng giám đốc UNESCO, bà Audrey Azoulay hoàn toàn đồng tình với phát biểu khai mạc của Tổng thư ký Liên hiệp quốc António Guterres tại Phiên họp đặc biệt của Đại hội đồng, trong đó ông nói rằng “bạo lực leo thang này - dẫn đến cái chết của dân thường, bao gồm cả trẻ em - là hoàn toàn không thể chấp nhận được.”
Ngoài ra, bà kêu gọi bảo vệ di sản văn hóa Ukraine, nơi làm chứng cho lịch sử phong phú của đất nước, bao gồm bảy di sản thế giới - đặc biệt là nằm ở thành phố Lviv và Thủ đô Kyiv; các thành phố Odessa và Kharkiv, các thành viên của Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO; các kho lưu trữ quốc gia, một số được UNESCO công nhận là Di sản Tư liệu Thế giới; và các địa điểm liên quan đến cuộc thảm sát Holocaust.
"Chúng ta phải bảo vệ kho tàng di sản văn hóa này, như một chứng tích của quá khứ, nhưng cũng như một phương tiện hòa bình cho tương lai mà cộng đồng quốc tế có nhiệm vụ bảo vệ và gìn giữ cho các thế hệ mai sau. Và cũng vì tương lai, các cơ sở giáo dục nhất định cần được giữ an toàn."
Nhất quán với nhiệm vụ của mình, UNESCO yêu cầu ngừng ngay lập tức các cuộc tấn công nhằm vào các cơ sở dân sự, như trường học, trường đại học, khu tưởng niệm, cơ sở hạ tầng văn hóa và truyền thông, tránh thương vong dân sự gây ra cho sinh viên, giáo viên, nghệ sĩ, nhà khoa học và nhà báo, phụ nữ và trẻ em, đặc biệt là trẻ em gái.
Trong lĩnh vực giáo dục, Nghị quyết 2601 được Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thông qua năm 2021 tuyên bố rằng các quốc gia thành viên Liên hợp quốc phải “ngăn chặn các cuộc tấn công và các mối đe dọa tấn công nhằm vào trường học và đảm bảo bảo vệ các trường học và dân thường liên kết với trường học, bao gồm cả trẻ em và giáo viên trong quá trình vũ trang xung đột cũng như trong các giai đoạn sau xung đột”. Nghị quyết Đại hội đồng ngày 2/3 bày tỏ mối quan ngại nghiêm trọng trước các báo cáo về các cuộc tấn công vào các cơ sở dân sự bao gồm cả trường học. Về vấn đề này, UNESCO cực lực lên án các cuộc tấn công nhằm vào các cơ sở giáo dục, với việc làm hư hại ít nhất 7 cơ sở trong tuần qua, bao gồm cả vụ tấn công vào ngày 2/3 vào Đại học Quốc gia Karazin Kharkiv.
Việc đóng cửa các trường học và cơ sở giáo dục trên toàn quốc đã ảnh hưởng đến toàn bộ người học, bao gồm 6 triệu học sinh từ 3 đến 17 tuổi và hơn 1,5 triệu sinh viên đang theo học tại các cơ sở giáo dục đại học. Sự leo thang của bạo lực cản trở vai trò bảo vệ của giáo dục và có thể tác động sâu rộng, thậm chí cả ở các nước láng giềng.
Trong lĩnh vực văn hóa, UNESCO nhấn mạnh các nghĩa vụ của Luật Nhân đạo quốc tế, đặc biệt là Công ước La Hay năm 1954 về bảo vệ tài sản văn hóa trong trường hợp xung đột vũ trang và hai Nghị định thư (1954 và 1999), nhằm kiềm chế không gây thiệt hại cho tài sản văn hóa, và lên án tất cả các cuộc tấn công và thiệt hại đối với di sản văn hóa dưới mọi hình thức ở Ukraine. UNESCO cũng kêu gọi thực hiện đầy đủ Nghị quyết 2347 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.
Về mặt này, UNESCO đặc biệt quan tâm đến những thiệt hại cho thành phố Kharkiv, Thành phố Sáng tạo Âm nhạc của UNESCO và Trung tâm Lịch sử Chernihiv, nằm trong Danh sách Di sản Thế giới Dự kiến của Ukraine. UNESCO vô cùng lấy làm tiếc về những báo cáo về thiệt hại đối với các tác phẩm của họa sĩ nghệ thuật dân gian nổi tiếng người Ukraine, Maria Primachenko, người đã được UNESCO vinh danh vào năm 2009.
UNESCO cũng lên án vụ tấn công ảnh hưởng đến đài tưởng niệm Babyn Yar Holocaust, nơi từng diễn ra một trong những vụ xả súng hàng loạt lớn nhất đối với người Do Thái trong Thế chiến thứ hai, đồng thời kêu gọi tôn trọng các di tích lịch sử có giá trị giáo dục và tưởng niệm không thể thay thế.
Để ngăn chặn các cuộc tấn công, UNESCO, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng Ukraine, đang nỗ lực đánh dấu nhanh nhất có thể các di tích và di tích lịch sử quan trọng trên khắp Ukraine bằng biểu tượng đặc biệt của Công ước La Hay 1954, một tín hiệu được quốc tế công nhận về việc bảo vệ văn hóa di sản trong trường hợp xung đột vũ trang. Ngoài ra, UNESCO đã tiếp cận với các nhà chức trách Ukraine nhằm tổ chức một cuộc họp với các giám đốc bảo tàng trên toàn quốc để giúp họ ứng phó với những yêu cầu khẩn cấp nhằm bảo vệ các bộ sưu tập bảo tàng và tài sản văn hóa. Với sự hợp tác của Viện Nghiên cứu và Đào tạo Liên Hiệp Quốc UNITAR và Trung tâm Vệ tinh của Liên hiệp quốc UNOSAT, UNESCO sẽ giám sát những thiệt hại gây ra cho các địa điểm văn hóa thông qua phân tích hình ảnh vệ tinh.
Trong lĩnh vực tiếp cận thông tin và tự do ngôn luận, UNESCO nhắc lại tuyên bố trước đây của mình, nhấn mạnh các nghĩa vụ theo Nghị quyết 2222 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc để bảo vệ các chuyên gia và nhân viên truyền thông, theo đó thiết bị và cơ sở phương tiện truyền thông được xem là đối tượng dân sự, không phải là đối tượng tấn công hoặc trả đũa, "trừ phi chúng là các mục tiêu quân sự".
Về mặt này, UNESCO quan tâm sâu sắc đến các báo cáo về việc nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng truyền thông, bao gồm cả vụ pháo kích vào tháp truyền hình chính của Kyiv vào ngày 1/3, với nhiều trường hợp tử vong được báo cáo, trong đó có ít nhất một nhân viên truyền thông, cũng như các trường hợp bạo lực đối với các nhà báo và những hạn chế quyền truy cập vào Internet.
Trong tình huống xung đột, các phương tiện truyền thông độc lập và tự do đóng vai trò rất quan trọng để đảm bảo dân thường có quyền truy cập những thông tin có khả năng cứu sống chính mình, cũng như loại bỏ những tin đồn thất thiệt.
Theo yêu cầu của một nhóm các quốc gia thành viên, Ban chấp hành UNESCO sẽ tổ chức Phiên họp đặc biệt vào ngày 15/3 để xem xét tác động và hậu quả của tình hình hiện nay ở Ukraine theo mọi khía cạnh nhiệm vụ của UNESCO.
