 |
| Ảnh minh họa: osoulmisrmagazine.com |
Một phần động lực đến từ các vòng gọi vốn khổng lồ trong năm 2025 của những “ông lớn” công nghệ như Anthropic, Safe Superintelligence, OpenAI, Anysphere cùng hàng loạt công ty khởi nghiệp (startup) AI mới nổi.
Nhiều tỷ phú mới đã xuất hiện và khi các công ty này bước vào giai đoạn phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), khối tài sản khổng lồ hiện còn ở dạng cổ phần tư nhân sẽ trở nên thanh khoản, mở ra cơ hội vàng cho ngành quản lý tài sản.
Theo CB Insights, hiện có 498 “kỳ lân” AI - các công ty tư nhân được định giá từ 1 tỷ USD trở lên – với tổng giá trị khoảng 2.700 tỷ USD, trong đó 100 công ty mới thành lập từ năm 2023. Ngoài ra, hơn 1.300 startup AI khác có định giá trên 100 triệu USD.
Song song với đà tăng giá cổ phiếu của Nvidia, Meta, Microsoft và các doanh nghiệp hạ tầng dữ liệu, mức thù lao khổng lồ dành cho kỹ sư AI đang tạo nên khối tài sản cá nhân ở quy mô vượt xa hai làn sóng công nghệ trước đây.
“Nhìn lại hơn 100 năm qua, chúng ta chưa từng thấy của cải được tạo ra với quy mô và tốc độ như hiện nay”, chuyên gia Andrew McAfee, nhà nghiên cứu chính tại MIT, nhận định.
Thế hệ tỷ phú AI mới
Tháng 3/2025, hãng tin Bloomberg ước tính 4 công ty AI tư nhân lớn nhất thế giới đã tạo ra ít nhất 15 tỷ phú với tổng tài sản ròng 38 tỷ USD. Kể từ đó, hơn chục “kỳ lân” mới đã ra đời.
Bà Mira Murati, cựu Giám đốc Công nghệ của OpenAI, rời công ty vào tháng 9/2024 và thành lập Thinking Machines Lab vào tháng 2/2025. Đến tháng 7/2025, startup này đã huy động 2 tỷ USD, xác lập vòng gọi vốn lớn nhất lịch sử cho một công ty chưa IPO, đưa định giá công ty lên ngưỡng 12 tỷ USD.
Anthropic AI đang đàm phán huy động 5 tỷ USD với mức định giá 170 tỷ USD, gần gấp 3 so với tháng 3/2025. Nếu thương vụ này thành công, CEO Dario Amodei và sáu nhà đồng sáng lập của Anthropic AI có thể gia nhập vào hàng ngũ tỷ phú. Tương tự, Anysphere được định giá 9,9 tỷ USD trong tháng 6/2025 và chỉ vài tuần sau đã nhận đề nghị nâng định giá lên 18-20 tỷ USD, mở đường cho CEO 25 tuổi Michael Truell trở thành tỷ phú trẻ.
Khác với bong bóng dot-com cuối thập niên 1990, khi nhiều công ty công nghệ ồ ạt lên sàn, các startup AI hiện duy trì trạng thái tư nhân lâu hơn nhờ nguồn vốn dồi dào từ quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ tài sản quốc gia và các nhà đầu tư công nghệ. Tuy nhiên, thị trường thứ cấp phát triển nhanh đang giúp các cổ đông sớm hiện thực hóa lợi nhuận qua các thương vụ bán cổ phần, chào mua lại hoặc vay thế chấp cổ phần.
Những thương vụ và làn sóng thanh khoản
OpenAI đang đàm phán bán cổ phần thứ cấp cho nhân viên với định giá 500 tỷ USD, sau vòng gọi vốn tháng 3/2025 đạt 300 tỷ USD.
Hàng chục công ty tư nhân khác cũng được mua bán và sáp nhập (M&A) hoặc IPO, tạo ra thanh khoản lớn. Meta đã đầu tư 14,3 tỷ USD vào Scale AI, đưa nhà sáng lập Alexandr Wang gia nhập đội ngũ phát triển AI của tập đoàn. CB Insights thống kê từ năm 2023 đến nay có 73 sự kiện thanh khoản - bao gồm M&A, IPO, sáp nhập hoặc thâu tóm đa số cổ phần - trong lĩnh vực AI
“Tâm chấn” tại Thung lũng Silicon
Làn sóng AI hiện tập trung mạnh tại khu vực Vịnh San Francisco (Mỹ), gợi nhớ thời bong bóng dot-com. Năm 2024, các công ty ở Thung lũng Silicon huy động hơn 35 tỷ USD vốn mạo hiểm. San Francisco hiện có 82 tỷ phú, vượt xa New York với 66 người. Số triệu phú tại đây tăng gấp đôi trong 10 năm, so với mức tăng 45% của New York.
Giá bất động sản trên 20 triệu USD tại San Francisco đạt kỷ lục trong năm qua. Giá thuê, giá nhà và nhu cầu thị trường - phần lớn nhờ AI - đã đảo ngược tình trạng ảm đạm của thị trường này của vài năm trước.
“Thật đáng kinh ngạc khi làn sóng AI tập trung địa lý cao như vậy”, ông McAfee nói. “25 năm qua, tôi luôn nghe rằng Thung lũng Silicon đã hết thời, nhưng thực tế, nó vẫn là trung tâm của đổi mới công nghệ”.
Cơ hội và thách thức cho ngành quản lý tài sản
Các chuyên gia cho rằng khi nhiều công ty AI tư nhân IPO, khối tài sản này sẽ trở nên thanh khoản hơn, tạo cơ hội lớn cho các công ty quản lý tài sản. Tuy nhiên, thách thức nằm ở việc phần lớn giá trị hiện vẫn bị “khóa” trong các công ty chưa niêm yết.
Theo ông Simon Krinsky, CEO của Pathstone, các doanh nhân AI mới nổi có thể đi theo lộ trình của giới tỷ phú dot-com: ban đầu tập trung tái đầu tư vào lĩnh vực công nghệ, rồi tìm đến các dịch vụ quản lý tài sản chuyên nghiệp khi nhận thấy rủi ro từ sự tập trung quá mức.
Với bản chất đổi mới, giới tỷ phú AI có thể tiếp tục tái định hình ngành quản lý tài sản - thậm chí ứng dụng AI để thay thế nhiều chức năng truyền thống. Tuy nhiên, về lâu dài, họ vẫn cần các dịch vụ quản lý tài sản cá nhân hóa, từ tư vấn thuế, lập kế hoạch thừa kế đến chiến lược đầu tư bền vững.
