Trong căn phòng làm việc ấm cúng ở Trại Da Vinci, Ba Vì, ông Nguyễn Xuân Thắng, năm nay 75 tuổi, ngồi giữa những chồng sách nghệ thuật và những mảng kính màu lấp lánh tỏa ra ánh sáng dịu ngọt. Đây là nơi giấc mơ bảo tàng nhen nhóm cách đây 25 năm, khi ông nhận ra nghệ thuật kính màu vẫn là một khoảng trống trong đời sống văn hóa Việt Nam.
Với trí nhớ minh mẫn và sự hăng say hiếm có, ông kể lại hành trình 5.500 năm của thủy tinh, từ những mảnh kính đầu tiên của nhân loại đến những kiệt tác ông đã mang về. “Tôi không sưu tầm đồ cổ,” ông từng nhấn mạnh, “mà tìm những món thủy tinh đẹp mắt, hiếm thấy ngay cả ở nước ngoài.”
![]() |
Nhà ngoại giao, nhà báo Nguyễn Xuân Thắng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam, Giám đốc Bảo tàng Nghệ thuật Kính màu. |
Từ căn phòng này, ông đã vẽ nên bản thiết kế đầu tiên cho Bảo tàng Nghệ thuật Kính màu (Art Glass Museum) – một tòa nhà phong cách Tudor, khung gỗ lộ thiên, tường trắng, mái dốc, hòa quyện với thiên nhiên Ba Vì như một phần của đất trời.
Bước ra khỏi phòng làm việc, bạn sẽ thấy ngay lối vào bảo tàng – nơi tưởng chừng chỉ có hai tầng, nhưng thực tế mở ra bốn tầng rộng lớn.
![]() |
Bảo tàng Nghệ thuật Kính màu đóng trú tại Trại Da Vinci, Ba Vì, Hà Nội. |
Dù ước mơ bảo tàng hóa được ấp ủ 25 năm, nhưng cách đây 40 năm, ông Thắng bắt đầu hành trình sưu tầm của mình. Ông thu thập từ những bao diêm, hộp nhạc cổ, những bàn cờ vua mạ vàng, những thanh kiếm cổ từ Nhật, thậm chí cả búp bê với những bộ quần áo xa hoa... Chiếm phần lớn trong bộ sưu tập đồ sộ chính ra thủy tinh các loại, từ Tiệp Khắc, Italia, Anh quốc đến Mỹ. Và giờ đây, gần 2.000 hiện vật quý giá đã được trưng bày, 95% trong số đó là kết quả của những đêm thức trắng đấu giá từ các sàn quốc tế ở Mỹ và châu Âu. Một số khác được nghệ nhân hàng đầu Mỹ tái hiện dưới sự giám sát kỹ lưỡng đến độ khắt khe của ông Thắng.
Đi qua khu trưng bày, ánh sáng từ những chiếc đèn Tiffany – biểu tượng của phong cách Tân Nghệ thuật (Art Nouveau) – tỏa ra lấp lánh, với đường cong mềm mại và họa tiết hoa lá, côn trùng, như kể lại câu chuyện sáng tạo tự do của người Mỹ từ cuối thế kỷ 19. Không gian này khác với các bảo tàng truyền thống Việt Nam - thường thiên về giáo dục truyền thống, ông muốn không gian của Bảo tàng Kính màu thuần túy là nghệ thuật, nơi công chúng đắm mình trong cái đẹp của thủy tinh và kính màu.
Quay ngược thời gian, trong những đêm thức trắng, ông Thắng ngồi trước màn hình, chăm chú theo dõi những phiên đấu giá căng thẳng: "Gần 2.000 hiện vật tương đương hàng ngàn đêm tôi thức trắng, không phải phiên đấu giá nào cũng thành công, những phiên đấu giá đòi hỏi nhiều thời gian, tâm sức và cả sức khỏe", ông cho biết. Sự cần mẫn và kiên trì đó cũng đem lại cho ông những mối quan hệ sâu sắc với những sàn đấu giá danh tiếng bậc nhất thế giới: "Họ biết tôi tìm gì, muốn gì, nên nếu biết vật phẩm đấu giá nào đúng ý tôi, họ sẽ thông báo trước để tôi chuẩn bị sẵn sàng, cả về thời gian cũng như tài chính."
![]() |
![]() |
![]() |
Phần nhiều những tác phẩm Tiffany gốc giờ chỉ xuất hiện trong những Bảo tàng lớn trên thế giới hoặc trong các bộ sưu tập tư nhân, để công chúng Việt Nam có thể tiếp cận được với những tuyệt tác như vậy, ông lựa chọn liên hệ với những nghệ nhân có tay nghề hàng đầu thế giới hiện giờ để tạo ra những cây đèn, những ô cửa sổ kính màu với thiết kế tương tự: "Điều quan trọng là phải giữ được tối đa tinh thần của tác phẩm gốc, từ thiết kế đến màu sắc, và chúng cần phải có chất lượng tương tự như trong các bảo tàng lớn", ông nhấn mạnh. Có những tác phẩm phải mất nhiều năm để nghệ nhân Hoa Kỳ có thể tìm được đúng mảnh kính ưng ý và hoàn thiện. Nhờ sự khắt khe và kỹ lưỡng đó, ông cũng đã khơi dậy được sự nhiệt huyết của những nghệ nhân hàng đầu, và thậm chí trở thành những người bạn tâm giao của họ.
Trở lại hiện tại, ông dẫn tôi đến chiêm ngưỡng niềm tự hào lớn của Bảo tàng - bức tranh kính màu “Giáng sinh” (The Nativity). Đứng trước tác phẩm này ở phòng trưng bày Lịch sử Thủy tinh, bạn sẽ thấy nó tỏa sáng kỳ diệu. Được chế tác theo kỹ thuật truyền thống – vẽ màu men trong suốt, nung tôi nhiều lần, gắn kết bằng thanh ray kim loại – bức tranh có tuổi đời hai thế kỷ mang độ sâu sắc và sự sống động hiếm có. Đây là tác phẩm gốc từng là trung tâm của Nhà thờ Đức Mẹ của các Thánh Thần (Our Lady of Angels) ở New York, do Mayer of Munich, hãng tranh kính màu nổi tiếng nhất thế giới, thực hiện vào đầu thế kỷ 19. Giới chuyên gia đánh giá đây là một trong những bức tranh đẹp nhất của hãng nhờ bố cục màu sắc hoàn hảo: ánh sáng tự nhiên xuyên qua, dù dưới bất kỳ thời tiết nào, các phần sáng như phát quang. Từ New York đến Ba Vì là một câu chuyện dài dòng, đầy thú vị, mà ông kể lại như một cuốn sách sống động.
![]() |
![]() |
Xuống tầng âm của bảo tàng, bạn sẽ bắt gặp không gian nhà hàng nội khu – nơi ông Thắng thường ngồi nhấm nháp cà phê, lắng nghe tiếng đàn piano và hồi tưởng. Cách đây 3 năm, ông tự tay giám sát từng viên gạch để dựng nên tòa nhà này, với ý tưởng không chỉ lưu giữ mà còn lan tỏa nghệ thuật kính màu. Cuộc đời gắn bó với hoạt động của Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam đã hun đúc trong ông tinh thần bảo tồn di sản, dù không mang lại lợi ích vật chất. Ông bày tỏ: “Việc mở ra một bảo tàng chuyên đề về kính màu và thủy tinh sẽ góp phần làm đa dạng lĩnh vực bảo tàng và bảo tồn văn hóa ở Việt Nam, tạo nên một điểm nhấn văn hóa độc đáo mới mẻ, có sức hấp dẫn có thể đem lại nhiều cảm hứng và những giá trị bổ ích trong sự nghiệp nâng cao thẩm mỹ cho người dân Việt Nam." Bảo tàng nghệ thuật kính màu cũng là một cánh cửa góp phần gợi mở khích lệ các ý tưởng sáng tạo, ứng dụng công nghệ chế tác thủy tinh và nghệ thuật kính màu phục vụ sự nghiệp nâng cao chất lượng cuộc sống cho người Việt.
Quay lại phòng làm việc, nơi mọi thứ bắt đầu, ông Thắng kể lại, bản thân nhận ra rằng nếu không hành động, bộ sưu tầm của ông có thể tan rã như bao nhà sưu tầm khác – bị phân chia, bán đi vì giá trị vật chất không đồng điệu với ý nghĩa tinh thần. Vì vậy, ông quyết định hiến tặng tất cả cho cộng đồng, thông qua sự quản lý vận hành của Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam, để tâm huyết của ông có thể trường tồn ít nhất 50 năm, 100 năm, hay thậm chí hàng trăm năm. Đi qua từng góc bảo tàng, từ khu trưng bày đến nhà hàng, rồi trở về căn phòng nhỏ, bạn sẽ thấy Bảo tàng Nghệ thuật Kính màu không chỉ là nơi lưu giữ gần 2.000 tác phẩm, mà là minh chứng cho triết lý sống của ông: nghệ thuật không thuộc về một cá nhân, mà là tài sản chung của nhân loại.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, bảo tàng là một điểm sáng, khơi dậy niềm tự hào về khả năng giao thoa văn hóa của người Việt, truyền cảm hứng cho các thế hệ sau để nghệ thuật thủy tinh không chỉ là ký ức mà còn là tương lai.
![]() |
![]() |
![]() |
Bảo tàng Nghệ thuật Kính màu (Art Glass Museum) được khánh thành ra mắt công chúng vào ngày 15/3/2025, dự kiến chính thức đón khách từ tháng 5/2025. Thông tin chi tiết về Bảo tàng Nghệ thuật Kính màu có thể truy cập tại trang facebook: https://www.facebook.com/baotangkinhmau