Trong đó, nội dung tổ chức, cá nhân tham gia thị trường tài sản mã hóa phải tuân thủ quy định pháp luật có liên quan về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt quy định tại được đánh giá có vai trò quan trọng để xây dựng thị trường tài sản mã hóa an toàn, minh bạch.
Lợi dụng tài sản mã hóa cho những hoạt động bất hợp pháp
Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam dẫn số liệu từ Chainalysis (Công ty phân tích blockchain của Mỹ có trụ sở tại New York) cho thấy, Việt Nam ghi nhận dòng vốn tài sản mã hóa vượt 220 tỷ USD trong năm 2025, tăng 55% so với năm trước đó. Tuy nhiên, phần lớn hoạt động giao dịch tài sản mã hóa diễn ra trên các sàn quốc tế, gây tổn hại về thuế và ảnh hưởng đến công tác phòng, chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố, phòng, chống tội phạm công nghệ cao.
Thượng tá Nguyễn Thành Chung, Phó Trưởng phòng 4, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Cục A05 - Bộ Công an) cho biết, tài sản mã hóa đang có xu hướng bị lợi dụng để huy động vốn trái phép và các hoạt động trái phép khác trên không gian mạng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng an ninh quốc gia, trật tự xã hội, thất thoát thuế và công tác điều hành vĩ mô của Ngân hàng Nhà nước, Chính phủ. Tại Việt Nam, dù chưa ghi nhận các vụ việc cụ thể về tài trợ khủng bố thông qua tiền mã hóa với quy mô lớn nhưng nguy cơ này là hoàn toàn hiện hữu và đang gia tăng. “Với tính ẩn danh, xuyên biên giới, tài sản mã hóa bị tội phạm mạng triệt để lợi dụng để tạo ra một ‘thị trường ngầm’, lưu chuyển dòng tiền thanh toán cho những hoạt động bất hợp pháp”, Thượng tá Nguyễn Thành Chung nhấn mạnh.
Thống kê của Cục A05, trong 5 năm, từ 15/12/2019 - 14/5/2024 đã phát hiện gần 20.000 vụ lừa đảo, liên quan đến hơn 17.000 đối tượng, gây thiệt hại trên 12.000 tỷ đồng. Trong các vụ án, vụ việc lừa đảo chiếm đoạt sản trên không gian mạng, phần lớn tiền do phạm tội mà có được chuyển thành tài sản mã hóa thông qua giao dịch trao đổi, mua bán ngang hàng được tổ chức tại các sàn quốc tế như Binance, HTX, OKX…với giá trị giao dịch hàng ngày lên tới hàng nghìn tỷ đồng.
Bên cạnh đó, Thượng tá Nguyễn Thành Chung lưu ý, nguy cơ các sàn giao dịch tài sản mã hóa không được cấp phép thu thập, lưu trữ lượng lớn thông tin khách hàng nhưng không tuân thủ các quy định của Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân…Vì vậy theo Thượng tá Nguyễn Thành Chung, việc giao dịch tài sản mã hóa tại các sàn giao dịch nội địa được cấp phép theo quy định của Nghị quyết số 05 không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố của các cơ quan quản lý mà còn trực tiếp đảm bảo quyền lợi khách hàng khi có tranh chấp xảy ra.
Thực hiện các quy định phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố
Bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống rửa tiền (Ngân hàng Nhà nước) chia sẻ, Việt Nam nằm trong “Danh sách xám” của Lực lượng Đặc nhiệm tài chính từ tháng 6/2023. Việt Nam đang tích cực triển khai các hành động theo khuyến nghị từ tổ chức này về việc xây dựng khung pháp lý đối với tài sản ảo và các tổ chức cung ứng dịch vụ tài sản ảo; chứng minh việc thực thi khung pháp lý đó bao gồm nâng cao hiểu biết của cơ quan quản lý, giám sát hiểu rõ rủi ro trong Iĩnh vực này, đào tạo, phổ biến nâng cao hiểu biết, nghĩa vụ của tổ chức cung ứng dịch vụ tài sản ảo về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và biện pháp xử lý đối với các hành vi vi phạm pháp luật.
Theo bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Báo cáo Đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền giai đoạn 2018-2022 Việt Nam đã lựa chọn đánh giá đối với 4 nội dung liên quan đến tài sản ảo, gồm: Nhà cung cấp dịch vụ ví, quản lý tài sản ảo; Quỹ đầu tư tài sản ảo; Tài sản mã hóa ổn định; Tài sản ảo dạng chứng khoán, tài sản ảo tiện tích, tài sản ảo nền tảng. Kết quả, rủi ro đối với 4 nội dung này đều được xếp hạng ở mức trung bình cao/cao.
Đây cũng là lý do Luật Công nghiệp Công nghệ số, Nghị quyết số 05 của Chính phủ đã đặt ra yêu cầu chặt chẽ về việc thực hiện các quy định phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố của các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa. Các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa ngoài việc phải thực hiện các yêu cầu như một tổ chức tài chính còn phải thực hiện một số yêu cầu đặc thù như xây dựng quy trình nhận diện khách hàng, giám sát giao dịch có giá trị từ 1.000 USD, lưu giữ dữ liệu tối thiểu 10 năm và báo cáo giao dịch bất thường.
Nghị quyết số 05 quy định rõ điều kiện phát hành, yêu cầu doanh nghiệp phát hành phải là pháp nhân tại Việt Nam và dựa trên tài sản thực; đồng thời thiết lập các chuẩn mực chặt chẽ với tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa. Cụ thể, các đơn vị tham gia phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng, tỉ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 49% và hạ tầng công nghệ đáp ứng chuẩn an toàn cấp độ 4 trên tổng số 5 cấp độ. Ngoài việc cung cấp dịch vụ giao dịch và lưu ký, doanh nghiệp buộc phải công bố thông tin minh bạch, tách bạch tài sản khách hàng, có cơ chế giải quyết tranh chấp và bồi thường khi có sự cố.
Các chuyên gia cho rằng, cơ chế thí điểm này không chỉ mở đường cho đổi mới sáng tạo mà còn đóng vai trò bộ lọc, loại bỏ những mô hình tiềm ẩn rủi ro. Nhờ đó, thị trường có thể vận hành minh bạch, tạo niềm tin cho nhà đầu tư trong và ngoài nước, giúp Việt Nam hội nhập với tiêu chuẩn quốc tế trong quản lý tài sản mã hóa.
