Chương trình thu hút 65 nhà báo tham gia, ghi chép lại những hình ảnh đầy xúc động về sự mất mát to lớn của những di sản văn hóa tại Ukraine.
Sự tàn khốc của xung đột
Kể từ khi cuộc xung đột nổ ra, di sản văn hóa Ukraine đã phải hứng chịu thiệt hại nặng nề. Theo thống kê của UNESCO, tính đến nay đã có 375 địa điểm văn hóa được xác nhận bị hư hại. Nỗi đau mất mát này không chỉ nằm ở giá trị lịch sử và ý nghĩa biểu tượng của những di sản văn hóa bị phá hủy, mà còn bởi vai trò trung tâm của chúng trong việc gìn giữ bản sắc dân tộc và tinh thần đoàn kết của người dân Ukraine.
Mặc dù việc chụp ảnh, ghi lại những thiệt hại đối với di sản văn hóa Ukraine là vô cùng quan trọng, nhưng nỗ lực này lại gặp phải nhiều thách thức to lớn. Các phóng viên tác nghiệp tại khu vực xung đột phải đối mặt với nhiều rủi ro nguy hiểm. Bên cạnh mối nguy hiểm về an ninh, lĩnh vực truyền thông Ukraine cũng đang phải vật lộn với những khó khăn kinh tế nghiêm trọng. Doanh thu quảng cáo sụt giảm mạnh khiến nhiều cơ quan truyền thông lâm vào cảnh thiếu hụt nguồn lực để duy trì hoạt động.
 |
Những bức tường bên trong nhà thờ bị hư hỏng. Ảnh: UNESCO |
Sự hỗ trợ từ UNESCO
Hiểu được vai trò quan trọng của báo chí và những khó khăn phóng viên đang phải đối mặt, UNESCO đã triển khai chương trình đào tạo cho 65 phóng viên ảnh Ukraine, bao gồm 34 nam và 31 nữ đến từ các khu vực khác nhau trên khắp đất nước. Chương trình đào tạo là một phần trong nỗ lực tổng thể của UNESCO nhằm hỗ trợ Ukraine bảo vệ di sản văn hóa trong thời chiến. UNESCO đã kêu gọi ngừng bắn khẩn cấp tại các địa điểm văn hóa, đồng thời phối hợp với các tổ chức quốc tế khác để cung cấp viện trợ, hỗ trợ sửa chữa di sản bị hư hại và đào tạo cho các chuyên gia bảo tồn.
Tham gia chương trình, các phóng viên ảnh được trang bị kiến thức về quy trình an toàn khi tác nghiệp tại khu vực xung đột, kỹ năng chụp ảnh chuyên nghiệp để ghi lại thiệt hại đối với di sản văn hóa, đồng thời được đào tạo chuyên sâu về nhiệm vụ và sứ mệnh của UNESCO trong lĩnh vực bảo vệ di sản.
 |
Phóng viên ảnh là tuyến đầu bảo vệ di sản văn hóa Ukraine. Ảnh: UNESCO |
Ông Tawfik Jelassi, Trợ lý Tổng Giám đốc UNESCO về Thông tin và Truyền thông nhấn mạnh: "Giữa bối cảnh đen tối của cuộc xung đột, chúng ta càng phải kiên định hơn bao giờ hết trong bảo vệ quyền tự do ngôn luận và đảm bảo an toàn cho các nhà báo, những người tiên phong mang đến thông tin cho khán giả trên toàn thế giới."
Hơn 67 địa điểm văn hóa bị hư hại, bao gồm các di tích tôn giáo, bảo tàng, thư viện từ hơn 10 khu vực trên khắp Ukraine đã được ghi lại thông qua ống kính của 65 phóng viên ảnh tham gia chương trình. Bên cạnh ghi chép thiệt hại, các phóng viên ảnh đã thực hiện 10 dự án nhằm thể hiện sự đa dạng và khả năng phục hồi của di sản văn hóa Ukraine. Những câu chuyện này là nguồn động viên to lớn, khẳng định sức mạnh tinh thần của người dân Ukraine và niềm tin vào tương lai của đất nước.
Thành quả của chương trình đào tạo đã được giới thiệu trong một cuộc triển lãm được tổ chức tại Bảo tàng Nghệ thuật Quốc gia Khanenko ở Kyiv. Triển lãm diễn ra trong hai tuần và thu hút hơn 3000 du khách tham quan, bao gồm cả các tour tham quan có hướng dẫn bằng tiếng Anh và tiếng Ukraine.
Chương trình đào tạo phóng viên ảnh Ukraine được thực hiện với sự hỗ trợ của Quỹ Khẩn cấp Di sản UNESCO. Đây là quỹ tài trợ đa quốc gia được thành lập nhằm mục đích ứng phó nhanh chóng và hiệu quả với các cuộc khủng hoảng do xung đột vũ trang và thảm họa gây ra.
Triển lãm "vết sẹo trên các di tích"
Triển lãm ảnh do các phóng viên chụp di sản văn hóa giữa cuộc xung đột căng thẳng tại Ukraine được tổ chức vào ngày 3/5, với sự phối hợp của UNESCO, Bộ Chính sách Thông tin và Văn hóa Ukraine và Đại sứ quán Nhật Bản.
 |
Triển lãm các tác phẩm của phóng viên ảnh: Ảnh: UNESCO |
Trong khuôn khổ triển lãm, hai phiên họp đã diễn ra nhằm thảo luận về những thách thức mà ngành văn hóa và truyền thông Ukraine phải đối mặt trong bối cảnh chiến tranh, đồng thời đề cập đến các mối đe dọa an toàn mà các nhà báo phải trải qua khi thực hiện công việc.
Oleksandra Stepanowa, Giám đốc Điều hành của Nền tảng Nhân quyền đã giới thiệu báo cáo mới mang tên "Các nhà báo Ukraine trong cuộc xung đột". Báo cáo này được thực hiện với sự tài trợ của Chương trình Quốc tế về Phát triển Truyền thông (IPDC), cung cấp nghiên cứu toàn diện về tình hình an toàn của các nhà báo ở Ukraine trong bối cảnh xung đột.
Báo cáo đưa ra những phân tích chi tiết về các mối đe dọa mà nhà báo Ukraine phải đối mặt, bao gồm bạo lực, bắt giữ, quấy rối và đe dọa. Bên cạnh đó, báo cáo cũng đề xuất các khuyến nghị cho các bên liên quan khác nhau, bao gồm chính phủ Ukraine, các tổ chức quốc tế và các cơ quan truyền thông, nhằm cải thiện tình hình an toàn cho nhà báo, đảm bảo họ có thể thực hiện công việc một cách tự do và hiệu quả.
Được trang bị kiến thức và kỹ năng từ các khóa đào tạo của UNESCO-IMI, các nhà báo đã miệt mài ghi chép lại hiện trạng của cảnh quan văn hóa Ukraine. Họ lưu giữ vết sẹo trên các di tích lịch sử, đồng thời thể hiện tinh thần kiên cường của những người hoạt động văn hóa trong bối cảnh chiến tranh. Họ đóng vai trò như những người giữ lửa ký ức giữa lúc hỗn loạn.
Hanna Balakyr, một nhà báo Ukraine đến từ Kyiv đã miệt mài ghi lại những thiệt hại của Hội đồng thành phố Chernihiv ở vùng Chernihiv. Balakyr chia sẻ: "Việc ghi lại thiệt hại gây ra cho di sản văn hóa là vô cùng cần thiết trong việc tạo ra một bức tranh toàn cảnh về hậu quả của cuộc xung đột ở Ukraine. Chúng giúp lưu giữ lịch sử, bảo tồn ký ức và tạo nền tảng cho công cuộc tái thiết."
 |
Tầng hai của Hội đồng thành phố Chernihiv bị hư hại do cuộc không kích. Ảnh: UNESCO |
Bên cạnh những nỗ lực cá nhân của các nhà báo như Hanna Balakyr, nhiều tổ chức đang chung tay góp sức vào việc bảo vệ di sản văn hóa Ukraine. Một ví dụ điển hình là Viện Thông tin đại chúng (IMI) với dự án đầy ý nghĩa.
Dự án này, theo lời bà Oksana Romaniuk, Giám đốc điều hành IMI, "không chỉ có mục đích chụp ảnh; đó là sự đi sâu vào nhịp đập của trái tim văn hóa Ukraine, ngay cả trong những thời khắc khó khăn nhất." Mục tiêu của dự án là ghi nhận những tác động vô hình của chiến tranh đối với di sản văn hóa Ukraine, đồng thời tôn vinh sức sống mãnh liệt của đời sống văn hóa đất nước này.
Bà Romaniuk nhấn mạnh: "Đối với các nhà báo tham gia dự án, sứ mệnh của họ là nắm bắt những gì đang bị đe dọa và cách văn hóa tiếp tục tỏa sáng, bất kể điều gì xảy ra."
Sản phẩm của dự án đóng vai trò nền tảng quan trọng cho những nỗ lực tái thiết trong tương lai và nâng cao nhận thức về tác động của chiến tranh đối với di sản văn hóa Ukraine.
