Bí ẩn nguyên nhân khiến HIV trở thành đại dịch toàn cầu

HIV đã trở thành đại dịch khủng khiếp nhất của nhân loại. Cho đến nay việc xác định nguồn gốc và sự bùng phát của căn bệnh này vẫn còn gây nhiều tranh cãi
Bí ẩn nguyên nhân khiến HIV trở thành đại dịch toàn cầu

Căn bệnh thế kỉ HIV/AIDS xuất hiện cách đây 35 năm đã trở thành đại dịch toàn cầu cướp đi sinh mạng của hàng triệu người bằng việc phá hại hệ thống miễn dịch của cơ thể người bệnh.

HIV khi đó đã làm nhiều nhà khoa học lúng túng trước nguồn gốc và sức mạnh hủy diệt kinh khủng của chủng virus này.

Cho đến nay khi con người đã có những bước tiến vượt bậc về khoa học kĩ thuật. Việc xác định đặc tính và sự khởi nguồn của HIV đã có những cái nhìn toàn diện hơn.

Thực tế việc lan truyền của căn bệnh này có sự tiếp tay của mại dâm đã khiến cho HIV lây lan trên khắp các châu lục.

Bí ẩn nguyên nhân khiến HIV trở thành đại dịch toàn cầu ảnh 1

Một tế bào bị nhiễm virus HIV.

Vai trò của giao thương, sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân và những chuyển biến chính trị xã hội trong thế kỷ 20 cũng góp phần không nhỏ vào sự bùng phát của AIDS.

Theo nghiên cứu của giới khoa học, HIV bắt nguồn từ virus SIV gây chứng suy giảm miễn dịch trên khỉ và khỉ không đuôi ở châu Phi.

Việc virus lây sang người được nhận định là thông qua nhiều hình thức, một trong số này có thể là món thịt thú rừng mà người châu Phi vẫn săn bắn làm thức ăn.

Chủng HIV xuất phát từ khỉ không đuôi thuộc tuýp HIV-1. Trong đó, các ca nhiễm HIV-1 nhóm O chỉ giới hạn ở vùng Tây Phi.

Trên thực tế, chỉ có một chủng HIV lây lan nhanh trên phạm vi rộng khi nhiễm trên người. Chủng này, nhiều khả năng xuất phát từ tinh tinh, có tên là HIV-1 nhóm M. Ước tính có tới 90% số ca nhiễm HIV được xác định thuộc HIV-1 nhóm M.

HIV nhóm M không có khả năng siêu lây nhiễm đặc biệt nào như nhiều người đánh giá. Nhưng loại virus này lại biết tận dụng các điều kiện để phát tán mạnh mẽ.

"Các điều kiện sinh thái học chính là tác nhân trong việc thúc đẩy tốc độ lây lan chóng mặt của HIV", Nuno Faria nhà nghiên cứu tại đại học Oxford cho biết.

Faria cùng cộng sự đã nghiên cứu HIV bằng cách soi xét các trình tự gene thu thập từ 800 người nhiễm HIV ở Trung Phi.

Bí ẩn nguyên nhân khiến HIV trở thành đại dịch toàn cầu ảnh 2

Congo được cho là đất nước khởi nguồn cho đại dịch HIV.

Hệ gene thu nhận các đột biến mới với tốc độ khá ổn định, "Virus ARN như HIV có tốc độ tiến hóa nhanh hơn ADN con người xấp xỉ một triệu lần", Faria nhấn mạnh.

Quá trình tiến hóa diễn ra nhanh tới mức Faria và cộng sự phát hiện các hệ gene của HIV có cùng một tổ tiên chung cách đây không quá 100 năm.

Từ đây nhóm ước tính, HIV-1 nhóm M nhiều khả năng bùng phát thành dịch lần đầu vào những năm 1920.

Nhờ nắm rõ địa điểm các mẫu bệnh phẩm HIV được thu thập trước đây, nhóm nghiên cứu lần ra thành phố nơi dịch HIV bùng phát đầu tiên là Kinshasa, nay là thủ đô Cộng hòa Congo.

Congo vào những năm 1920 là thuộc địa của Bỉ. Thành phố Kinshasa thuộc Congo, còn biết đến với tên Leopodville là thành phố trở thành điểm đến cho những người trẻ tìm kiếm cơ hội việc làm, kéo theo nhu cầu và nguồn cung mại dâm rất lớn. Chính từ điều này virus HIV đã có điều kiện lây lan và phát triển nhanh chóng.

Mạng lưới đường sắt với hàng trăm nghìn người lưu thông mỗi năm cũng tạo điều kiện cho virus được mang sang các thành phố khác trong phạm vi 1.500 km chỉ trong 20 năm. Tất cả điều kiện được chuẩn bị sẵn cho đại dịch nổ ra vào những năm 1960.

Thập niên 60 của thế kỷ trước bắt đầu còn mang theo một sự thay đổi lớn. Congo giành độc lập từ Bỉ và trở thành quốc gia có lượng việc làm dồi dào cho những người nói tiếng Pháp từ các nước trên thế giới, bao gồm cả Haiti.

Quay về nước, một số thanh niên Haiti mang theo virus HIV-1 nhóm M tuýp B, giúp virus vượt Đại Tây Dương tới châu Mỹ.

HIV cập bến nước Mỹ vào những năm 1970, ngay thời điểm bắt đầu cuộc cách mạng tình dục và tư tưởng kỳ thị đồng tính luyến ái khiến những người đồng tính tập trung về những thành phố đa sắc tộc như New York và San Francisco.

Lần này, virus gây hội chứng suy giảm miễn dịch lại tận dụng yếu tố chính trị xã hội để phát tán khắp nước Mỹ và sang cả châu Âu.

Câu chuyện về sự lây lan của HIV vẫn chưa dừng lại ở đó. Năm 2015, HIV tái bùng phát ở vùng nông thôn bang Indiana, Mỹ do nạn tiêm chích ma túy.

Ngày nay tỉ lệ người HIV đang có xu hướng giảm xuống do nhận thức về việc bảo vệ an toàn cho sức khỏe bản thân đã được nâng cao nhiều hơn.

Cùng với đó những ổ dịch bệnh đã bị triệt phá đi nhiều khiến cho căn bệnh này ở một số nước chỉ còn phân tán dưới những cộng đồng nhỏ lẻ.

Mạnh Kiên

Ông Ngô Đông Hải giữ chức Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương
Ông Ngô Đông Hải giữ chức Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương
(Ngày Nay) - Chiều 22/11, tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo Trung ương tổ chức Hội nghị công bố quyết định của Bộ Chính trị về việc điều động, phân công, bổ nhiệm Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình Ngô Đông Hải giữ chức Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương.
Kháng thuốc tăng nguy cơ lây lan bệnh, bệnh nặng và tử vong
Kháng thuốc tăng nguy cơ lây lan bệnh, bệnh nặng và tử vong
(Ngày Nay) - Ngày 22/11, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các đối tác quốc tế tổ chức mít tinh hưởng ứng “Tuần lễ Thế giới nâng cao nhận thức về kháng thuốc” từ ngày 18-24/11/2024 và Hội nghị triển khai Kế hoạch hành động phòng, chống kháng thuốc lĩnh vực y tế giai đoạn 2024 – 2025.
Bước tiến đột phá trong dự án xây dựng Bản đồ Tế bào con người
Bước tiến đột phá trong dự án xây dựng Bản đồ Tế bào con người
(Ngày Nay) - Các nhà khoa học quốc tế ngày 20/11 đã công bố bản thiết kế đầu tiên về sự phát triển của hệ xương người, đánh dấu bước tiến quan trọng trong dự án Bản đồ Tế bào con người (Human Cell Atlas), một nỗ lực lớn nhằm tạo ra bản đồ sinh học chi tiết của mọi loại tế bào trong cơ thể người.
Gia Lai : Ngôi cổ tự duy nhất được phong sắc tứ
Gia Lai : Ngôi cổ tự duy nhất được phong sắc tứ
(Ngày Nay) - Gia Lai hiện có hàng trăm ngôi chùa, trong đó có nhiều chùa đã qua trăm năm lịch sử. Nhưng chỉ duy nhất chùa Tân An (đường Nguyễn Thiếp, phường Tây Sơn, thị xã An Khê) được sự công nhận và ban tặng của hoàng gia nhà Nguyễn, gọi là sắc tứ.
Sắp xếp đơn vị hành chính của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
Sắp xếp đơn vị hành chính của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
(Ngày Nay) - Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã ký ban hành các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2023 - 2025 của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, gồm: An Giang, Đồng Tháp, Hà Nam, Hà Nội, Hà Tĩnh, TP Hồ Chí Minh, Phú Thọ, Sơn La, Quảng Ngãi, Quảng Trị, Trà Vinh, Vĩnh Phúc, giai đoạn 2023 – 2025.
Phật dạy 5 điều thân kính với làng xóm
Phật dạy 5 điều thân kính với làng xóm
(Ngày Nay) - Mối quan hệ làng xóm cũng có những nhiêu khê và phức tạp, nếu không khéo thì từ thâm tình lại hóa ra giận ghét, thậm chí là oán thù. Cho nên Đức Phật rất tinh tế khi dạy phải thân kính với bà con.
Học cách trân quý từng phút giây còn sống
Học cách trân quý từng phút giây còn sống
(Ngày Nay) - Khi tôi nghe thấy tin có người nào đó vừa mất đi, tin ấy với tôi như tiếng chuông thức tỉnh. Tiếng chuông đó là một lời nhắc nhở sâu sắc về sự mong manh của kiếp người.
Oai nghi của người tu hành
Oai nghi của người tu hành
(Ngày Nay) - Oai nghi cùng với chánh kiến và tịnh giới là ba yếu tố làm nên đạo hạnh - phẩm chất của tu sĩ Phật giáo, như cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thiện Siêu, bậc am tường kinh luật luận đã từng nhấn mạnh.
Tác phẩm có tên “Comedian” của nghệ sĩ người Italy Maurizio Cattelan ra mắt lần đầu năm 2019 tại triển lãm Art Basel ở Miami Beach, đã gây tranh cãi về việc có thể được coi là nghệ thuật hay không. Ảnh: AP
6,2 triệu USD cho quả chuối dán tường
(Ngày Nay) - 6,2 triệu USD là mức giá vừa được trả cho một tác phẩm nghệ thuật gây tranh cãi, một quả chuối tươi dán lên tường bằng băng dính bạc. Tác phẩm được đưa ra trong một cuộc bán đấu giá của Sotheby’s ở New York, Mỹ.