Theo bản báo cáo đặc biệt này, các đặc vụ CIA thường xuyên sử dụng các biện pháp tra tấn nghi phạm một cách tàn bạo nhưng không thu thập được tin tức tình báo đáng giá, thậm chí CIA còn dàn dựng nhiều thông tin.
Hỏi cung tàn bạo
Bản báo cáo được một nhóm nghị sĩ của Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ biên soạn. Tài liệu gồm 499 trang, tóm tắt các phương pháp hỏi cung khắc nghiệt mà CIA đã áp dụng, bao gồm nhiều chi tiết chưa từng được biết đến. Bản báo cáo đã trải qua nhiều lần xét duyệt trước khi đưa ra công chúng. Thượng nghị sĩ Dianne Feinstein, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện cho biết, những đòn tra tấn khủng khiếp diễn ra tại các nhà tù bí mật của CIA nằm rải rác ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Ba Lan, Romania, Afghanistan, Thái-lan… Các đặc vụ tình báo Mỹ đã giam giữ nghi phạm một cách trái phép và áp dụng các thủ thuật tra khảo mà báo chí Mỹ đã mô tả bằng những từ như “đáng sợ”, “kinh hoàng”…
| |
Ảnh minh hoạ |
Theo đó, có những nghi phạm bị xích treo lên tường và phải đứng nguyên tư thế đó trong suốt 17 ngày. Một số tù nhân không được ngủ trong nhiều ngày, họ bị cùm hai tay và luôn phải giơ lên trên đầu. Một số trường hợp ghi nhận nghi can bị giam trong bóng tối và phải nghe tiếng nhạc chát chúa suốt ngày đêm. Việc thức trắng nhiều ngày dẫn đến ảo giác, khiến lời khai của nghi phạm không đủ độ tin cậy. Ngoài ra, nhân viên CIA còn phun nước lạnh vào người, đánh đập tàn bạo hoặc bỏ mặc nghi phạm trong thời tiết rét buốt cho đến chết mà vẫn không phải chịu bất cứ hình thức kỷ luật nào.
Ít nhất năm trường hợp được báo cáo cho thấy các điệp viên CIA tra tấn bằng cách nhét thức ăn vào trực tràng. Báo cáo trích nguyên văn lời một điệp viên, mô tả họ đã dùng một chiếc ống lớn bơm bữa trưa gồm mì ống, hạt dẻ và nho khô vào trực tràng nghi can. Nạn nhân này về sau được kết luận có vấn đề về sức khỏe do bị viêm ruột già, mà nguyên nhân là do thức ăn thối rữa trong đường tiêu hóa. Những phương pháp này được áp dụng liên tục trong nhiều ngày, có khi là nhiều tuần. Các biện pháp như trấn nước, giội nước đá, lột trần hay xích vào dây điện… được dùng gần như hằng ngày mà các nhân viên CIA chỉ coi đó như một “thủ thuật tra khảo tăng cường”.
Nghị sĩ Dianne Feinstein đã viết trong báo cáo rằng: “CIA đã khởi xướng một chương trình bắt giữ bí mật và sử dụng các kỹ thuật tra tấn ghê rợn, vi phạm luật pháp Mỹ, vi phạm các quy định quốc tế và mọi giá trị đạo đức”. Báo cáo của ủy ban ghi lại những màn tra khảo và vô số sai phạm của CIA trong giai đoạn từ năm 2001 đến năm 2009. Các thông tin nằm ngoài nhận thức của Nhà trắng và người dân Mỹ, đến mức đã gây ra một cú sốc từ chính phủ cho tới công chúng.
Bà Feinstein cũng cho biết, báo cáo đầy đủ dài gấp hơn 10 lần so bản tóm tắt vừa được công bố, gồm 6,3 triệu tài liệu, các văn bản, thư điện tử, đoạn chat và thông tin liên lạc nội bộ của CIA, cũng như các cuộc phỏng vấn do cơ quan thanh tra của CIA thực hiện. Bản tóm tắt đã được nhiều tờ báo Mỹ và thế giới trích dẫn. Ngoài ra, bản điện tử cũng đã được đăng toàn văn trên nhiều trang mạng và sẽ được in thành sách. Một số từ và phần ghi chú của bản tóm tắt đã được bôi đen để bảo vệ tính mạng nhân viên CIA.
Về phía CIA, giới lãnh đạo cơ quan tình báo này đã đưa ra nhiều lý lẽ bác bỏ các luận điểm của bản báo cáo. Cựu Giám đốc CIA George Tenet, người đã giám sát chương trình thẩm vấn tăng cường và phải từ chức vào năm 2004, chỉ trích báo cáo của Thượng viện là “thiên vị, không chính xác”. Ông Tenet cho biết các biện pháp tra khảo mạnh tay đã giúp Mỹ bắt giữ nhiều tên khủng bố quan trọng cũng như khai thác được các thông tin giúp chặn đứng nhiều âm mưu khủng bố.
Không phát huy tác dụng
Trong bài phát biểu tại Thượng viện, bà Dianne Feinstein đã gọi chương trình thẩm vấn nâng cao này của CIA là “một trong những điểm đen tối nhất trong lịch sử nước Mỹ”. Bê bối lần này cũng khiến dư luận Mỹ gợi nhắc lại bê bối ở nhà tù Abu Ghraib - Iraq, cách đây 10 năm, khi những hình ảnh lọt ra ngoài cho thấy cai ngục Mỹ ngược đãi và đem thân thể tù nhân ra mua vui. Sự tàn bạo và vô nhân đạo của các hành động này một lần nữa đặt ra câu hỏi về tính hiệu quả của các thủ thuật thẩm vấn mà ngay chính trong giới chức Washington cũng còn nhiều tranh cãi.
Sau khi chắt lọc các thông tin quan trọng, báo cáo của Ủy ban Tình báo Thượng viện Hoa Kỳ đã rút ra 20 luận điểm tố cáo sai phạm của CIA. Trong đó, điều đầu tiên được kết luận rằng các phương pháp tra tấn mà CIA gọi là “thủ thuật thẩm vấn tăng cường” không phải là cách hiệu quả để thu thập tin tức tình báo cũng như thuyết phục sự hợp tác của nghi can”. Mặt khác, CIA còn bị tố cáo đã bịa chuyện rằng họ thu được thông tin tình báo bí mật nhờ tra khảo tù nhân, nhưng trên thực tế thông tin tình báo đó đã xuất hiện trước đó, được mua từ nhà thầu quân sự hoặc từ nguồn khác.
CIA cũng bị cáo buộc đã vượt quá thẩm quyền, cản trở các cơ quan giám sát, thanh tra hoạt động của họ. Cơ quan tình báo này cũng bưng bít thông tin và cố tình làm sai lệch các cuộc điều tra về chương trình bắt giữ và tra khảo tù nhân. Đáng chú ý, các văn bản thu được cho thấy cơ quan tình báo đã ký hợp đồng trị giá hơn một triệu USD với hai nhà thầu tư nhân để thuê những chuyên viên tư vấn tâm lý không đáng tin cậy. Hai nhà tâm lý học mà CIA thuê được cho là không có kinh nghiệm chống khủng bố, không có kiến thức về Al-Qaeda nhưng lại được phép kết luận về các nghi can khủng bố.
Cụ thể, nghi phạm Abu Zubaydah, tay chân thân cận của thủ lĩnh Al-Qaeda Osama Bin Laden, sau một thời gian dài bị tra tấn đã trở nên điên loạn, luôn có biểu hiện khóc lóc, rên rỉ nhưng vẫn được các nhà tâm lý này đánh giá là “tâm lý bình thường” và cho phép tiếp tục các biện pháp tra tấn.
Ủy ban cũng kết luận CIA đã lừa dối và bịa đặt khi đánh giá thông tin họ thu được là các tin tình báo “có giá trị cao”. Trên thực tế, cơ quan này gần như không cung cấp được tin tình báo hữu ích nào về các âm mưu tiến công khủng bố. Ủy ban Tình báo Thượng viện kết luận rằng ít nhất 26 trong số 119 nghi phạm bị CIA giam giữ đã bị kết tội oan uổng. Thượng nghị sĩ John McCain thuộc đảng Cộng hòa cho rằng: “Từ kinh nghiệm cá nhân, tôi thấy rằng việc lạm dụng tra khảo tù nhân không giúp ích gì cho việc thu thập tình báo và không cần thiết”.
Thêm vào đó, những thông tin nghi phạm tiết lộ sau khi bị tra khảo bằng nhục hình cũng không đem lại kết quả hoặc không giúp ích trong việc phát hiện âm mưu khủng bố. Trong một số trường hợp, các nhà điều tra không tìm thấy mối liên hệ giữa thông tin được các tù nhân cung cấp và kết quả “ngăn chặn thành công âm mưu khủng bố” như CIA tuyên bố. Báo cáo trên cũng chỉ ra rằng, những đòn tra tấn tàn bạo của CIA không phát huy tác dụng mà trái lại càng làm tăng thêm sự thù hận.
Dư luận thế giới và cả người dân Mỹ đã lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ chương trình thẩm vấn khắc nghiệt của CIA. Ủy ban LHQ về chống tra tấn vừa qua cũng lên án những hành động của CIA đối với các nghi phạm, gọi đây là sự vi phạm nhân quyền trắng trợn. Giám đốc CIA John Brennan cũng phải thừa nhận rằng một số nhân viên đã hành động vượt quá thẩm quyền và cơ quan này đã mắc phải nhiều sai lầm.
Theo Thời Nay
