Gìn giữ nét văn hóa độc đáo của người Hà Nhì

0:00 / 0:00
0:00
(Ngày Nay) - Là một trong 19 cộng đồng dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh Điện Biên, cộng đồng dân tộc Hà Nhì (gồm 2 ngành Hà Nhì Lạ Mí và Hà Nhì Cồ Chồ) sinh sống chủ yếu, tập trung tại hơn 20 bản thuộc 4 xã Sín Thầu, Chung Chải, Sen Thượng, Leng Su Sìn của huyện Mường Nhé (tỉnh Điện Biên) - vùng cực Tây Tổ quốc.
Người dân chuẩn bị đồ lễ cúng. Ảnh tư liệu: Phan Tuấn Anh/TTXVN
Người dân chuẩn bị đồ lễ cúng. Ảnh tư liệu: Phan Tuấn Anh/TTXVN

Thuộc cư dân, chủ thể đầu tiên đặt chân sinh sống trên vùng đất cực Tây Tổ quốc, trong quá trình định cư, lập bản, người Hà Nhì ở Mường Nhé đã tạo lập, gìn giữ, bảo lưu được những nét văn hóa truyền thống độc đáo, mang tính nhận diện văn hóa rất đậm nét.

Về vùng cực Tây Tổ quốc thời gian này, du khách sẽ được hòa mình vào không gian văn hóa phong phú, đa dạng và đặc trưng của cộng đồng dân tộc Hà Nhì qua lễ Gạ Ma Thú (Lễ cúng bản). Đây là nghi lễ lớn, quan trọng trong năm của cộng đồng người Hà Nhì, được tổ chức vào những ngày con hổ (Khà là), con trâu (Nhù no), con dê (Gió no) của tháng 2 âm lịch hằng năm. Năm nay, người Hà Nhì tổ chức lễ Gạ Ma Thú trong 3 ngày, từ ngày 27/3.

Lễ Gạ Ma Thú nhằm hướng về cội nguồn, tri ân các thế hệ cha ông, tiên tổ đã có công tạo lập, bảo vệ bản làng, tạ ơn trời đất, các đấng siêu nhiên đã phù hộ cho dân bản mạnh khỏe, vạn vật sinh sôi, phát triển và cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình ấm no, hạnh phúc, bản làng đoàn kết.

Gìn giữ nét văn hóa độc đáo của người Hà Nhì ảnh 1

Chuẩn bị mâm cúng của các hộ dân cộng đồng dân tộc Hà Nhì. Ảnh tư liệu: Phan Tuấn Anh/TTXVN

Trước ngày diễn ra Lễ Gạ Ma Thú, người dân trong bản đã họp, phân công nhiệm vụ và chuẩn bị đồ lễ cúng, chọn thầy cúng dưới sự chủ trì của già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ, người có uy tín. Trong thời gian diễn ra lễ cúng bản, dân làng không lên nương rẫy, trong bản đoàn kết, hòa thuận; người dân không ăn thịt thú rừng để mong may mắn đến cho bản. Các thầy cúng, chủ lễ được lựa chọn phải giữ mình sạch sẽ, tâm hồn thanh tịnh.

Buổi sáng của ngày thứ nhất, các gia đình chuẩn bị lễ vật gồm: lợn, gà, giỏ tre đan, gạo nếp nương, trứng gà nhuộm đỏ, xôi nhuộm vàng, túi len đựng trứng. Buổi chiều, các gia đình mang lễ vật, vật phẩm để làm đủ 6 mâm cúng vào ngày hôm sau.

Mâm cúng đầu bản là mâm cúng chính, quan trọng nên được đặt ở vị trí linh thiêng (đầu bản) và cố định không thay đổi. Vị trí này đã được dân bản lựa chọn từ trước, được trông coi, bảo vệ không cho thú rừng hoặc trâu bò phá hoại, không cho phép người dân tùy tiện ra, vào. Tại vị trí này, dân bản đã ghép sẵn hai phiến đá nhỏ chụm đầu vào nhau tạo thành một hốc nhỏ sâu trong vách đá tạo thành nơi cất giấu những quả trứng gà trong khi làm lễ cúng bản. Phía trước hốc đá có một phiến đá phẳng, được đặt ngay ngắn, trên đó sẽ đặt đồ lễ cúng gồm gà, lợn, nước, rượu, chè... Bên cạnh hốc đá là nơi đặt một số đồ lễ như: các loại chỉ, lá cây, dụng cụ sinh hoạt hằng ngày.

Gìn giữ nét văn hóa độc đáo của người Hà Nhì ảnh 2

Người dân cộng đồng dân tộc Hà Nhì chuẩn bị đồ để cúng thần lửa. Ảnh tư liệu: Phan Tuấn Anh/TTXVN

Ngoài mâm cúng chính, dân bản còn làm các mâm cúng Cổng bản; mâm cúng thần núi (phía Tây của bản); mâm cúng thần Lửa (phía Nam của bản); mâm cúng thần Đất (phía Bắc của bản) và mâm cúng thần Rừng (phía Đông của bản).

Ngày thứ 3 của lễ Gạ Ma Thú, bản làng vẫn tiếp tục không khí vui tươi, nhộn nhịp với các hoạt động như làm cơm nếp, bánh ngô tại các gia đình để làm quà cho khách đến chơi. Bên hiên nhà, trên những khoảng đất trống trong bản, người dân tham gia các trò chơi dân gian như đánh đu, ném còn, đánh cù…; trình diễn các điệu múa, bài hát đặc trưng, truyền thống của cộng đồng dân tộc mình.

Trong kho tàng văn hóa dân gian, lễ Gạ Ma Thú (lễ cúng bản) của cộng đồng dân tộc người Hà Nhì là một trong những nghi lễ tâm linh, tín ngưỡng độc đáo được giữ gìn, trao truyền qua nhiều thế hệ. Lễ Gạ Ma Thú phản ánh nhiều mặt của cuộc sống kinh tế, văn hóa, xã hội của cộng đồng dân tộc Hà Nhì.

Gìn giữ nét văn hóa độc đáo của người Hà Nhì ảnh 3

Lễ cúng thần rừng của cộng đồng dân tộc Hà Nhì. Ảnh tư liệu: Phan Tuấn Anh/TTXVN

Theo ông Pờ Chinh Phạ, Chủ tịch UBND xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, lễ Gạ Ma Thú của cộng đồng dân tộc Hà Nhì ở 4 xã của huyện Mường Nhé đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng, đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo Quyết định số 446/QĐ-BVHTTDL ngày 29/01/2019. Những năm qua, chính quyền địa phương đã tích cực phối hợp với ngành Văn hóa tiếp tục bảo tồn, tăng cường các biện pháp quảng bá và phát huy giá trị của di sản này. Tại các bản có cộng đồng dân tộc Hà Nhì sinh sống cũng duy trì hoạt động các câu lạc bộ trình diễn, truyền dạy các nghi lễ truyền thống và nghệ thuật trình diễn dân gian…

Khi đời sống kinh tế- xã hội của địa phương càng phát triển, chất lượng cuộc sống của người dân càng được nâng, bản làng đổi thay theo chiều hướng tích cực đã tạo tiền đề quan trọng để các cấp, ngành quan tâm đầu tư, bảo tồn được những giá trị văn hóa truyền thống, cốt lõi.

Ông Ngô Đông Hải giữ chức Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương
Ông Ngô Đông Hải giữ chức Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương
(Ngày Nay) - Chiều 22/11, tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo Trung ương tổ chức Hội nghị công bố quyết định của Bộ Chính trị về việc điều động, phân công, bổ nhiệm Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình Ngô Đông Hải giữ chức Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương.
Miễn vé tham quan Thành nhà Hồ trong Ngày Di sản văn hóa Việt Nam
Miễn vé tham quan Thành nhà Hồ trong Ngày Di sản văn hóa Việt Nam
(Ngày Nay) - Ngày 22/11, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ (huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa) cho biết, nhân kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11/2005 - 23/11/2024), Trung tâm sẽ miễn vé cho du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm tại di sản Thành nhà Hồ.
Kháng thuốc tăng nguy cơ lây lan bệnh, bệnh nặng và tử vong
Kháng thuốc tăng nguy cơ lây lan bệnh, bệnh nặng và tử vong
(Ngày Nay) - Ngày 22/11, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các đối tác quốc tế tổ chức mít tinh hưởng ứng “Tuần lễ Thế giới nâng cao nhận thức về kháng thuốc” từ ngày 18-24/11/2024 và Hội nghị triển khai Kế hoạch hành động phòng, chống kháng thuốc lĩnh vực y tế giai đoạn 2024 – 2025.
Thứ trưởng Bộ VH,TT&DL Hồ An Phong.
Hội nghị triển khai Chỉ thị 30/CT-TTg: Bước ngoặt quan trọng cho ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam
(Ngày Nay) - Ngày 21 và 22/11/2024, Bộ VH,TT&DL đã tổ chức Hội nghị triển khai Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam. Hội nghị được kỳ vọng trở thành bước đột phá, đặt nền tảng cho sự phát triển mạnh mẽ và bền vững của ngành công nghiệp văn hóa. Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam cũng cử đại diện tham dự hội nghị nhằm học hỏi kinh nghiệm thực tiễn để thúc đẩy công nghiệp văn hóa gắn liền với hợp tác toàn cầu.
Gia Lai : Ngôi cổ tự duy nhất được phong sắc tứ
Gia Lai : Ngôi cổ tự duy nhất được phong sắc tứ
(Ngày Nay) - Gia Lai hiện có hàng trăm ngôi chùa, trong đó có nhiều chùa đã qua trăm năm lịch sử. Nhưng chỉ duy nhất chùa Tân An (đường Nguyễn Thiếp, phường Tây Sơn, thị xã An Khê) được sự công nhận và ban tặng của hoàng gia nhà Nguyễn, gọi là sắc tứ.
Sắp xếp đơn vị hành chính của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
Sắp xếp đơn vị hành chính của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
(Ngày Nay) - Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã ký ban hành các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2023 - 2025 của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, gồm: An Giang, Đồng Tháp, Hà Nam, Hà Nội, Hà Tĩnh, TP Hồ Chí Minh, Phú Thọ, Sơn La, Quảng Ngãi, Quảng Trị, Trà Vinh, Vĩnh Phúc, giai đoạn 2023 – 2025.
Đặc sắc chương trình giao lưu "Sắc màu di sản"
Đặc sắc chương trình giao lưu "Sắc màu di sản"
(Ngày Nay) - Tối 21/11, tại hồ Nguyên Phi Ỷ Lan (thành phố Bắc Ninh), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức Chương trình nghệ thuật dân ca trên thuyền và giao lưu các miền di sản chủ đề "Sắc màu di sản".
Phật dạy 5 điều thân kính với làng xóm
Phật dạy 5 điều thân kính với làng xóm
(Ngày Nay) - Mối quan hệ làng xóm cũng có những nhiêu khê và phức tạp, nếu không khéo thì từ thâm tình lại hóa ra giận ghét, thậm chí là oán thù. Cho nên Đức Phật rất tinh tế khi dạy phải thân kính với bà con.
Học cách trân quý từng phút giây còn sống
Học cách trân quý từng phút giây còn sống
(Ngày Nay) - Khi tôi nghe thấy tin có người nào đó vừa mất đi, tin ấy với tôi như tiếng chuông thức tỉnh. Tiếng chuông đó là một lời nhắc nhở sâu sắc về sự mong manh của kiếp người.