Louis Comfort Tiffany và công cuộc kiến tạo thủy tinh nghệ thuật

0:00 / 0:00
0:00
(Ngày Nay) - Ngay từ những ngày đầu nghiên cứu về thủy tinh, Louis Comfort Tiffany đã cố gắng tạo ra một loại kính óng ánh như ông từng thấy ở châu Âu. Đó là những chiếc bình La Mã cổ đại, sau hàng thế kỷ nằm sâu dưới lòng đất, đã hình thành một lớp ánh kim tự nhiên, vừa lạ mắt vừa cuốn hút. Sau vô số thử nghiệm, ông đã tìm ra công thức hóa học chính xác và được cấp bằng sáng chế cho loại thủy tinh này vào năm 1881.
Chao đèn Peony Flower Border.
Chao đèn Peony Flower Border.

Năm 1892, ông thành lập Công ty thủy tinh Tiffany, sau đó sáp nhập vào Công ty thủy tinh và trang trí Tiffany. Công ty này hoạt động đến năm 1900 rồi phát triển thành Tiffany Studios. Trước khi có xưởng sản xuất riêng, Tiffany phải thuê cơ sở của các thợ làm kính khác. Cho đến năm 1892, ông mới xây dựng được lò luyện Corona trên đảo Long Island, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp.

Không dừng lại ở loại kính óng ánh, Tiffany còn theo đuổi giấc mơ tạo ra loại thủy tinh đa sắc mà không cần dùng sơn. Tuy nhiên, phải mất nhiều năm thử nghiệm, ông mới chinh phục được điều này. Năm 1894, ông được cấp bằng sáng chế cho Favrile Glass – loại thủy tinh có màu sắc rực rỡ như thật, giúp biến những bức tranh vẽ thành tranh kính sống động. Chỉ một năm sau, những chiếc chao đèn làm từ Favrile Glass chính thức xuất hiện trên thị trường.

Louis Comfort Tiffany tin rằng không một bức tranh nào có thể thể hiện vẻ đẹp rực rỡ của màu sắc và ánh sáng bằng những ô cửa kính màu do ông tạo ra. Vì vậy, ông dành cả cuộc đời để chứng minh điều đó. Các tác phẩm của ông nhanh chóng được săn đón, xuất hiện trong nhiều nhà thờ, bảo tàng, rạp hát và dinh thự danh giá, góp phần khẳng định tên tuổi ông. Một số kiệt tác nổi bật có thể kể đến như: Cửa sổ tưởng niệm Russell Sage – tác phẩm kính màu lớn nhất thời bấy giờ; Những ô cửa kính trong Nhà nguyện Tiffany tại Triển lãm Chicago năm 1893, thu hút hơn một triệu lượt khách tham quan; Bức tranh kính "Bốn mùa", được trưng bày tại dinh thự Laurelton Hall của Tiffany…

Ngoài cửa sổ kính màu, Tiffany còn sáng tạo ra nhiều bức tranh ghép thủy tinh (mosaic) độc đáo. Nổi bật trong số đó là "Khu vườn trong mơ" – một bức tranh ghép khổng lồ được thiết kế cho Công ty xuất bản Curtis ở Philadelphia, và bức rèm kính nổi tiếng tại Palacio de Bellas Artes ở Mexico City, tái hiện khung cảnh núi non hùng vĩ.

Chao đèn bằng kính màu: Một biểu tượng mới thời bấy giờ

Bên cạnh tranh kính, vào những năm 1890, Tiffany bắt đầu sản xuất chao đèn bằng kính màu. Có người cho rằng đây là cách ông tận dụng những mảnh kính thừa từ các ô cửa kính màu. Tuy nhiên, điều này khó có thể đúng, vì mỗi chiếc chụp đèn đòi hỏi hàng trăm mảnh kính nhỏ, được lựa chọn kỹ lưỡng về màu sắc, kiểu dáng và độ trong suốt. Để đảm bảo sự hài hòa, tất cả các mảnh kính phải được cắt từ cùng một tấm kính lớn.

Ngay cả việc sửa chữa chao đèn bị hỏng cũng rất phức tạp. Nếu một số mảnh kính cần thay thế, người ta phải tìm tấm kính mới có màu sắc và hoa văn giống hệt tấm kính gốc, điều này thường khiến cả tấm kính lớn phải “hy sinh” chỉ để thay thế vài mảnh nhỏ.

Nhận thấy nhu cầu trang trí nội thất ngày càng cao, Tiffany bắt đầu tập trung sản xuất các sản phẩm như đèn, bình hoa và đồ trang trí nhỏ. Không giống như cửa sổ kính màu – chỉ phản chiếu ánh sáng tự nhiên – những chiếc đèn Tiffany có thể tự phát sáng, mang đến vẻ đẹp huyền ảo ngay cả trong đêm tối. Khi điện năng dần trở nên phổ biến vào đầu thế kỷ 20, những chiếc đèn của Tiffany càng được ưa chuộng, trở thành biểu tượng nghệ thuật trong nhiều không gian sang trọng như nhà hàng, khách sạn, nhà hát, nhà riêng…

Bên cạnh chao đèn, Tiffany Studios còn sản xuất nhiều vật phẩm trang trí bằng kim loại, bao gồm: đế đèn bằng đồng; chân đế bình hoa; khay, chân nến; hộp trang sức, đồng hồ, bộ dụng cụ bàn làm việc. Những món đồ này nhanh chóng trở thành quà tặng phổ biến, giúp tên tuổi Tiffany lan rộng. Khi nhu cầu chiếu sáng trong nhà tăng cao, xưởng của ông cũng mở rộng sản xuất đèn trần và chao đèn treo, đáp ứng thị hiếu của khách hàng.

Louis Comfort Tiffany và công cuộc kiến tạo thủy tinh nghệ thuật ảnh 1

Chao đèn treo.

Louis Comfort Tiffany và công cuộc kiến tạo thủy tinh nghệ thuật ảnh 2

Bên cạnh chao đèn, Tiffany Studios còn sản xuất nhiều vật phẩm trang trí bằng kim loại.

Ảnh và bài dịch từ: The Lamps of Tiffany by Dr.Egon Neustadt

"Chào 2026" - Đêm diễn giàu cảm xúc của những cá tính âm nhạc Việt
"Chào 2026" - Đêm diễn giàu cảm xúc của những cá tính âm nhạc Việt
(Ngày Nay) - Tối 25/12, tại Hồ Văn (Văn Miếu - Quốc Tử Giám), Chương trình âm nhạc “Chào 2026” với sự tham gia của ca sĩ Thanh Lam và nhiều nghệ sĩ cá tính đã mang đến cho khán giả một đêm diễn giàu cảm xúc, nơi những cá tính âm nhạc độc đáo của Việt Nam gặp gỡ, đối thoại và cùng thăng hoa trong không khí đón chào năm mới.
Đầu tư 88.635 tỷ đồng chăm sóc sức khỏe người dân, nâng cao chất lượng dân số
Đầu tư 88.635 tỷ đồng chăm sóc sức khỏe người dân, nâng cao chất lượng dân số
(Ngày Nay) - Tại Nghị quyết số 262/2025/QH15 phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035 đã được Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn ký chứng thực, Quốc hội quyết nghị tổng nguồn vốn thực hiện giai đoạn 2026 - 2030 là 88.635 tỷ đồng.
 Người nối dài dòng chảy di sản trên giấy điệp
Người nối dài dòng chảy di sản trên giấy điệp
(Ngày Nay) - Sinh ra và lớn lên trong gia đình làm tranh dân gian Đông Hồ tại Thuận Thành, Bắc Ninh, Nguyễn Hữu Đạo là nghệ nhân trẻ nhất của làng tranh. Từ những bản khắc cổ và nền giấy điệp truyền thống, anh đã bền bỉ nối dài dòng chảy di sản, gìn giữ tinh hoa cha ông bằng tinh thần sáng tạo của thế hệ trẻ.
Phát hiện mới mở ra tiềm năng chế tạo vật liệu thông minh và robot siêu nhỏ
Phát hiện mới mở ra tiềm năng chế tạo vật liệu thông minh và robot siêu nhỏ
(Ngày Nay) - Một nghiên cứu mới của Đại học Tel Aviv (Israel) cho thấy các hạt quay theo hai chiều ngược nhau trong môi trường chất lỏng có thể tự kết nối thành những chuỗi dài giống như polyme và đặc biệt là có khả năng tự di chuyển, tương tác và sắp xếp lại cấu trúc - giống cách các hệ thống sống hình thành và tự tổ chức trong tự nhiên.
Huấn luyện viên Mai Đức Chung tiếp tục dẫn dắt đội tuyển nữ Việt Nam.
Huấn luyện viên Mai Đức Chung tiếp tục dẫn dắt đội tuyển nữ Việt Nam
(Ngày Nay) - Theo thông tin từ Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF), quyết định trên được đưa ra trên cơ sở thống nhất cao giữa Liên đoàn và Huấn luyện viên Mai Đức Chung, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn về sự ổn định, kế thừa và tính liên tục trong công tác huấn luyện, đặc biệt trong bối cảnh đội tuyển nữ quốc gia sẽ bước vào Vòng chung kết châu Á 2026 diễn ra đầu tháng 3/2026.