Đây không chỉ là quyết định tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông tiềm lực, mà còn là “chìa khóa thể chế” mở ra hành trình tiến gần hơn tới giấc mơ trở thành “siêu đô thị” - nơi hội tụ sức mạnh kinh tế, văn hóa, khoa học, công nghệ và sáng tạo, đủ khả năng dẫn dắt cả nước trong tiến trình hội nhập quốc tế.
Nghị quyết 98 - Cú hích lịch sử cho TPHCM
Ngày 24/6/2023, Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết 98, có hiệu lực từ 1/8/2023, với 44 cơ chế, chính sách thuộc 7 lĩnh vực khác nhau, dựa trên ba nguyên tắc: khơi thông tối đa các nguồn lực, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ và rút gọn thủ tục hành chính. Đây chính là công cụ pháp lý mang tính đột phá, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị công, xử lý những điểm nghẽn trong hấp thụ vốn, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đồng thời tạo nền tảng phát triển hạ tầng đô thị.
Sau hai năm triển khai, 36/44 cơ chế đã được vận dụng hiệu quả, 6 cơ chế đang tiếp tục thực hiện, chỉ còn 2 cơ chế dừng do có văn bản thay thế. Tại Hội nghị Hội đồng điều phối Vùng Đông Nam Bộ lần thứ 6 và Ban Chỉ đạo thực hiện Nghị quyết số 98/2023/QH15, ngày 24/6/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM lần thứ 4, ngày 2/8/2025, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được cho biết, sau 2 năm Nghị quyết số 98 có hiệu lực thi hành đã mang lại nhiều kết quả tích cực, toàn diện trên các lĩnh vực cho TPHCM (chưa sáp nhập): tăng trưởng GRDP bình quân giai đoạn 2023-2024 đạt 6,2%; riêng 6 tháng đầu năm 2025 đạt 7,82%. Thu ngân sách tăng bình quân 8,5%/năm, đóng góp 26% tổng thu quốc gia; tỷ lệ điều tiết ngân sách cho thành phố nâng từ 18% lên 21%. GDP bình quân đầu người tăng từ 159,5 triệu đồng (2022) lên 186,3 triệu đồng (2024), tương đương mức tăng 16,8%. Kinh tế số chiếm 25% GRDP, khẳng định vai trò TPHCM là trung tâm đổi mới sáng tạo. Các chỉ số an sinh xã hội cũng cải thiện mạnh: tỷ lệ hộ nghèo giảm còn dưới 0,5%, mục tiêu xóa nhà tạm hoàn thành trước thời hạn.
 |
| Dinh Thống Nhất. Ảnh tạo bằng AI |
Tuy nhiên, quá trình triển khai Nghị quyết 98 vẫn còn hạn chế. Điểm nghẽn lớn nhất là nhiều cơ chế, chính sách vượt trội vẫn phải tuân thủ quy trình hiện hành, dẫn tới kéo dài thời gian, ảnh hưởng tâm lý nhà đầu tư, chưa tạo đột phá mạnh mẽ trong thu hút dự án chiến lược. Đây là thách thức cần sớm tháo gỡ để TPHCM tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước.
Hành trình hiện thực hóa “siêu đô thị”
Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt mới. Từ ngày 1/7/2025, TPHCM chính thức vận hành trong mô hình hành chính mới sau khi sáp nhập ba địa phương: TPHCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu với 168 phường, xã và đặc khu theo bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp. Đây là thời khắc lịch sử, mở ra không gian phát triển rộng lớn, tiềm năng mới, tạo tiền đề để thành phố vươn tầm trở thành một siêu đô thị tầm khu vực và quốc tế. Trong bối cảnh đó, Thành phố cần định vị lại vai trò lịch sử: từ một đô thị đầu tàu kinh tế trở thành siêu đô thị quốc tế, trung tâm tài chính - đổi mới sáng tạo - logistics - văn hóa có sức ảnh hưởng khu vực.
Phát biểu tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu và Tỉnh ủy Bình Dương, ngày 18/6/2025, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: “Việc sáp nhập TPHCM với hai địa phương phát triển năng động hàng đầu là Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đã mở ra một giai đoạn phát triển hoàn toàn mới cho TPHCM. Đây không chỉ là trung tâm kinh tế, văn hóa, tài chính lớn nhất cả nước, mà còn trở thành một trong những vùng đô thị - tài chính - công nghiệp - cảng biển có mật độ phát triển cao bậc nhất Đông Nam Á”. Sự hợp nhất này là bước chuyển mình mang tính bước ngoặt chưa từng có trong lịch sử phát triển đô thị Việt Nam, tạo ra sự tái cấu trúc toàn diện không gian phát triển, nơi ba cực kinh tế năng động bậc nhất cả nước hội tụ thành một siêu đô thị - tài chính - công nghiệp - cảng biển.
 |
Sau khi sáp nhập, TPHCM thêm không gian mở rộng về phía biển. Ảnh tạo bằng AI |
Theo Tiến sĩ Trần Du Lịch - Chủ tịch Hội đồng tư vấn Nghị quyết 98, việc sáp nhập ba địa phương sẽ tạo hiệu ứng cộng hưởng cấp số nhân, đưa TPHCM trở thành một siêu đô thị lớn của khu vực. Đồng thời, cần mở rộng phạm vi áp dụng Nghị quyết 98 cho toàn bộ khu vực mới sáp nhập, gắn với tổ chức lại quy hoạch phát triển đô thị - dân cư theo hướng bền vững. Thành phố cần chủ động đánh giá và đề xuất cần bổ sung, sửa đổi một số quy định tại Nghị quyết số 98 cho phù hợp với tình hình mới.
Ba đột phá - Bốn giải pháp chiến lược
Để hiện thực hóa khát vọng “siêu đô thị”, TPHCM cần tập trung vào ba đột phá cốt lõi: Khoa học - công nghệ làm nền tảng; đổi mới chính sách làm công cụ và cộng đồng xã hội làm chủ thể đồng kiến tạo. Trên nền tảng đó, bốn giải pháp chiến lược cần được ưu tiên triển khai:
Thứ nhất, hạ tầng hiện đại, liên kết vùng. Xây dựng hệ thống “Trục - Cực - Vệ tinh” với các hành lang chiến lược Đông - Tây, Tây Bắc và các cực phát triển chuyên biệt: tài chính Thủ Thiêm, đổi mới sáng tạo phía Đông, logistics Tây Bắc. Bao quanh là các vệ tinh thông minh: đô thị sinh thái - du lịch, khu công nghệ cao, trung tâm AI - dữ liệu - sản xuất sáng tạo.
Sau sáp nhập, TP.HCM mới hình thành 3 cực phát triển: Nội thành TPHCM; Khu vực Bình Dương - đô thị chiến lược thích ứng biến đổi khí hậu; Khu vịnh biển Gành Rái - Cần Giờ sẽ trở thành cực đô thị biển với sự kết hợp giữa cảng Cái Mép - Thị Vải và cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ. Với quy hoạch như vậy, một trục hạ tầng chiến lược nằm giữa TPHCM mới bao gồm Bình Dương - TPHCM - Bà Rịa - Vũng Tàu, bao gồm đường bộ, đường sắt, đường cao tốc, đường thủy nối vào sân bay, cảng biển... sẽ được hình thành, mở ra rất nhiều tiềm năng mới, đưa thành phố phát triển nhanh, bền vững hơn nữa.
 |
| Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn, một nét xưa lưu dấu trong lòng thành phố hiện đại. Ảnh tạo bằng AI |
Thứ hai, chuyển đổi số và đô thị thông minh. Xây dựng kho dữ liệu dùng chung, bản đồ số thời gian thực, hệ thống IoT và trung tâm dữ liệu đô thị, tạo nền tảng cho chính quyền số, dịch vụ công thông minh, điều hành tích hợp toàn đô thị. Phát triển chuỗi đô thị thông minh kết nối TPHCM - Dĩ An - Thuận An - Thủ Dầu Một - Bến Cát - Phú Mỹ - Bà Rịa - Vũng Tàu theo hướng tích hợp hạ tầng số, giao thông thông minh, dữ liệu đô thị, năng lượng xanh và quản trị số, làm nền tảng cho quản lý vùng hiệu quả, hiện đại.
Thứ ba, phát triển kinh tế - tài chính - sáng tạo. Đặc biệt, xây dựng Thủ Thiêm thành trung tâm tài chính quốc tế, nơi hội tụ dòng vốn toàn cầu, phát triển các mô hình tài chính số, ngân hàng thông minh, tài sản số, blockchain, góp phần định vị Việt Nam trên bản đồ tài chính quốc tế. Đồng thời, hình thành hành lang sáng tạo Thủ Đức - Bà Rịa và khai thác tuyến kinh tế biển Cần Giờ - Vũng Tàu.
Thứ tư, đảm bảo an sinh xã hội và phát huy sức mạnh con người. Mở rộng nhà ở xã hội, phát triển không gian xanh, nâng cao chất lượng y tế - giáo dục, giải quyết thách thức môi trường. Đặt con người là trung tâm chiến lược, kiến tạo văn hóa công dân số, nơi mỗi người dân vừa thụ hưởng phúc lợi, vừa tham gia quản trị và cùng kiến tạo môi trường sống bền vững.
Khát vọng vươn tầm
Với Nghị quyết 98, TPHCM đã và đang có trong tay một cơ chế đặc thù, đột phá để khai thác tối đa tiềm năng, khơi dậy nguồn lực và tạo động lực phát triển mới. Đây chính là bước đệm quan trọng để thành phố hiện thực hóa khát vọng trở thành “siêu đô thị” hiện đại, văn minh, nghĩa tình - một trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, khoa học - công nghệ ngang tầm khu vực và thế giới. Tuy nhiên, để khát vọng đó trở thành hiện thực, bên cạnh Nghị quyết 98, thành phố cần tiếp tục phát huy sức mạnh tổng hợp từ nhiều nghị quyết khác của Trung ương. “Bộ tứ nghị quyết trụ cột” sẽ không chỉ tạo thế và lực cho sự phát triển, mà còn mở ra cơ hội vươn mình mạnh mẽ cho TPHCM trong kỷ nguyên mới.
(Còn tiếp)
