Liệu tân Thủ tướng Kishida có thể đứng vững trên chính trường Nhật?

Không nhận được nhiều sự ủng hộ

Mới đây, tại Nhật Bản, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) đã chọn ông Fumio Kishida - cựu Ngoại trưởng Nhật Bản, làm người kế nhiệm Thủ tướng Yoshihide Suga. Ông Kishida đã giành chiến thắng trong cuộc đua song mã với đối thủ trực tiếp là Bộ trưởng Cải cách Hành chính Taro Kono.

Theo New York Times, đây không phải một lựa chọn hợp lý, bởi ông Kishida được biết tới là một người ôn hoà và kiên định, không có khả năng đưa ra các giải pháp táo bạo. Trong khi đó, Nhật Bản đang phải đối mặt với rất nhiều vấn đề lớn, như tỷ lệ dân số già cao nhất thế giới, tỷ lệ sinh giảm mạnh, "núi" nợ công khổng lồ và thảm họa thiên nhiên xảy ra ngày càng nhiều do biến đổi khí hậu.

Tân Chủ tịch đảng LDP Kishida Fumio mừng chiến thắng với Thủ tướng Suga Yoshihide ngày 29/9 tại Tokyo. (Nguồn: Kyodo)

Theo nhà báo Mokoto Rich, chuyên gia về các vấn đề liên quan tới Nhật Bản của New York Times, LDPgần như thâu tóm mọi quyền lực tại Nhật trong tay kể từ sau Thế chiến thứ Hai. Cộng thêm việc tỷ lệ cử tri đi bầu thấp và phe đối lập chính trị quá yếu ớt, lựa chọn của họ gần như là phán quyết cuối cùng trong các cuộc bầu cử.

"Trên phương diện nào đó, các lãnh đạo của LDP đang bỏ qua tiếng nói của công chúng để chọn người mà họ muốn", Jeff Kingston, Giám đốc nghiên cứu về châu Á tại Đại học Temple (Tokyo) cho biết.

Tuy vậy, việc chọn một thủ tướng thiếu sự ủng hộ của công chúng có thể gây ra những phản ứng dữ dội, khiến LDP mất uy tín. Không chỉ vậy, ông Kishida sẽ phải đối mặt với rất nhiều áp lực, đặc biệt trong thời điểm Nhật Bản chuẩn bị gỡ bỏ hoàn toàn tình trạng khẩn cấp để phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19.

Do đó, ông Kishida cần phải giành được sự tin tưởng của công chúng để chứng tỏ rằng, ông không chỉ đơn thuần là một thành viên trong đảng, theo Kristi Govella, Phó giám đốc Chương trình Châu Á tại Quỹ Marshall (Mỹ).

"Nhiều khả năng tỷ lệ tín nhiệm của ông Kishida sẽ giảm nếu những thách thức mới nảy sinh, vì ông ấy đã không nhận được nhiều sự ủng hộ từ ban đầu."

Một "núi" vấn đề cần giải quyết

Trong bài phát biểu chiến thắng hôm 29/9, ông Kishida đã thừa nhận những thách thức mình sắp phải đối mặt. “Nhật Bản còn một núi vấn đề quan trọng cần phải giải quyết," ông Kishida nói.

Tân Thủ tướng Fumio Kishida ý thức được rằng, mình phải đối mặt với rất nhiều thử thách trong nhiệm kỳ tới. (Ảnh: New York Times)

Thực tế cho thấy, Nhật đang phải gặp với nhiều thách thức cả về đối nội lẫn đối ngoại. Ông Kishida sẽ phải đối mặt với sự hung hăng ngày càng gia tăng của Trung Quốc trong khu vực. Bên cạnh đó, Đài Loan đang muốn gia nhập một hiệp ước thương mại đa phương mà Nhật Bản giúp đàm phán. Ông Kishida sẽ phải tìm cách giúp Đài Loan gia nhập mà không làm Trung Quốc nổi giận.

Nhiều chuyên dự đoán, để chống lại Trung Quốc, ông Kishida sẽ duy trì mối quan hệ bền chặt với Mỹ và tiếp tục xây dựng các liên minh với Úc và Ấn Độ.

Ngoài ra, những đợt phóng thử tên lửa đạn đạo của Triều Tiên cũng là một vấn đề ông Kishida cần lưu tâm.

Dù sao, ông Kishida cũng từng là Ngoại trưởng Nhật Bản. Do đó, những thách thức về đối nội hứa hẹn sẽ gây khó khăn cho tân Thủ tướng hơn rất nhiều.

Về mặt kinh tế, ông Kishida đang đề nghị tiếp tục triển khai chính sách Abenomics của cựu Thủ tướng Shinzo Abe, vốn chưa thể giúp vực dậy nền kinh tế trong và sau đại dịch. Bất bình đẳng thu nhập đang gia tăng, khi ít người lao động được hưởng lợi từ hệ thống việc làm trọn đời của Nhật Bản. Hệ thống này từng được phản ánh trong lời hứa của ông Kishida về một “chủ nghĩa tư bản mới”, khuyến khích các công ty chia sẻ nhiều lợi nhuận hơn với người lao động thuộc tầng lớp trung lưu.

“Nợ công tích lũy của Nhật Bản đang ngày một tăng lên, khiến chênh lệch giàu nghèo ngày càng lớn. Một thiên tài cũng chưa chắc giải quyết được vấn đề này," Tsuneo Watanabe, thành viên cấp cao của Tổ chức Hòa bình Sasakawa ở Tokyo cho biết.

Với đại dịch COVID-19, ông Kishida sẽ chịu ít áp lực hơn người tiền nhiệm, bởi hiện 60% dân số Nhật đã được tiêm chủng đầy đủ.

Với những vấn đề khác như tỷ lệ già hoá dân số cao, tỷ lệ sinh giảm hay biến đổi khí hậu, ông Kishida đã có một số chính sách cụ thể để giải quyết chúng.

Thông tin ông Fumio Kishida đắc cử Thủ tướng Nhật Bản trên phiên bản in của tờ Japan News, 29/9. (Ảnh: New York Times)

Ý muốn của Abe Shinzo?

Mokoto Rich cho rằng, tầm ảnh hưởng của cựu Thủ tướng Abe Shinzo tới chính trường Nhật Bản vẫn là khá lớn, dù ông đã từ chức được hơn 1 năm. Theo các chuyên gia, có sự tác động nhất định của ông Abe tới chiến thắng của ông Kishida, dù trước đó ông Abe ủng hộ bà Sanae Takaichi - ứng viên cùng phe cánh hữu với ông, nhằm phục hồi sức ảnh hưởng của phe này trong Đảng Dân chủ Tự do.

Do đó, có nhiều lý do để ông Kishida phải "mang ơn" ông Abe.

“Kishida không thể đi ngược lại những gì Abe muốn”, Shigeru Ishiba, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Nhật, người đã cạnh tranh với ông Abe cho vị trí lãnh đạo LDP 2 lần cho biết, "rõ ràng, ông ấy bị phụ thuộc vào ảnh hưởng của Abe."

Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Shigeru Ishiba. (Ảnh: TTXVN)

Trong các chiến dịch tranh cử của mình, ông Kishida dường như cho thấy sự bất mãn với nhiệm kỳ của ông Abe khi nói về một “chủ nghĩa tư bản mới”. Tuy vậy, Mokoto Rich khẳng định, đây là một khuôn mẫu quen thuộc của các thành viên LDP khi đứng ra tranh cử: áp dụng một số chính sách của phe đối lập trong thời gian đầu để làm cử tri yên tâm.

"Đó là lý do vì sao LDP có thể tồn tại lâu dài như thế," Saori N. Katada, Giáo sư về Quan hệ quốc tế tại Đại học Nam California nhận xét, "Fumio Kishida chắc chắn là người được chọn để kéo dài sự trường tồn này."