"Giấc ngủ bù vào kịp cuối tuần không có tác dụng bảo vệ cơ thể", Tiến sĩ Vsevolod Polotsky, giám đốc dự án nghiên cứu giấc ngủ tại Đại học Y khoa Johns Hopkins cho biết. "Điểm mấu chốt của nghiên cứu này là ngay cả khi bạn ngủ lâu hơn vào cuối tuần, nếu bạn tiếp tục ngủ không đúng cách, bạn vẫn sẽ ăn quá nhiều tăng cân."
"Thói quen ngủ bù vào cuối tuần sau một tuần làm việc hoặc đi học không thể giúp cơ thể điều chỉnh việc điều hòa lượng đường trong máu", ông Kenneth Wright Jr. - tác giả công trình nghiên cứu, thuộc Đại học Colorado, tuyên bố.
"Nếu cho phép bản thân được ngủ cố thêm một chút, điều này sẽ chỉ gây hại tới sức khỏe của bạn về lâu dài", ông Wright nói.
Học viện Y học về Giấc ngủ của Mỹ khuyến nghị người lớn ngủ ít nhất 7 giờ đồng hồ mỗi đêm, còn trẻ em thì nhiều hơn vậy.
Thiếu ngủ dẫn đến ăn không kiểm soát
Nghiên cứu, được công bố vào thứ năm trên tạp chí Current Biology, đã chỉ định 36 nam nữ thanh niên khỏe mạnh vào 3 nhóm có nhu cầu ngủ khác nhau trong tổng cộng 10 ngày. Không ai trong số những tình nguyện viên có trẻ sơ sinh trong nhà hoặc hiện có tình trạng gây suy giảm giấc ngủ.
Nhóm đầu tiên sẽ được ngủ 9 tiếng/đêm trong vòng 10 ngày. Nhóm thứ hai bị hạn chế chỉ ngủ 5 tiếng/đêm trong cùng thời gian, trong khi nhóm thứ ba bị hạn chế 5tiếng/đêm từ thứ Hai đến thứ Sáu nhưng được phép ngủ thoải mái vào cuối tuần và đi ngủ sớm bất cứ lúc nào họ muốn vào tối Chủ nhật. Đến thứ Hai, nhóm này quay trở lại với quy định ngủ 5 tiếng/đêm.
Cả hai nhóm thiếu ngủ đều có xu hướng ăn thêm đồ nhẹ sau bữa tối và tăng cân trong suốt thời gian nghiên cứu, những người đàn ông tăng nhiều hơn phụ nữ. Trọng lượng của những người đàn ông thiếu ngủ đã tăng 2,8%, trong khi những phụ nữ chỉ tăng 1,1%. Những người đàn ông ngủ bù vào cuối tuần đã tăng 3%, trong khi những người phụ nữ tăng 0,05%
"Hiện tượng tăng cân trong khi thiếu ngủ không đáng ngạc nhiên. Một trong những điều chúng tôi và các cộng sự nhận ra rằng những người thiếu ngủ thường có xu hướng ăn nhiều hơn, một phần vì cơ thể họ đốt cháy nhiều calo hơn. Nhưng điều xảy ra là mọi người ăn nhiều hơn lượng cơ thể họ cần và do đó dẫn đến tình trạng tăng cân", Wright nói.
Điều đó có thể là một phần lý giải nguyên nhân, Tiến sĩ Polotsky nói, bởi lượng hormones đói bị ảnh hưởng do tình trạng thiếu ngủ mãn tính.
"Hormone leptin làm giảm sự thèm ăn của bạn, trong khi hormone ghrelin làm tăng cảm giác thèm ăn. Chúng tôi biết từ nghiên cứu trước đây rằng thiếu ngủ khiến leptin giảm và ghrelin tăng lên, vì vậy bạn sẽ cảm thấy đói nhiều hơn", Tiến sĩ Polotsky chỉ ra.
"Ngủ nướng" không có lợi
Điều đáng ngạc nhiên là những gì đã xảy ra với nhóm tình nguyện viên được "ngủ nướng" vào cuối tuần.
"Mặc dù họ đã ngủ nhiều nhất có thể, nhưng điều đó là không đủ", ông Wright nói. "Ngay sau khi họ quay trở lại lịch trình giấc ngủ ngắn vào thứ Hai, khả năng điều chỉnh lượng đường trong máu của họ đã bị suy giảm".
Không chỉ vậy, đối với cơ thể của nhóm người thứ ba, độ nhạy cảm với insulin ở cả cơ bắp và gan của họ tăng lên, kết quả không được tìm thấy ở nhóm thứ hai vốn cũng bị hạn chế giấc ngủ. "Điều này rất quan trọng, bởi vì cơ và gan là hai trong số những mô quan trọng nhất chiếm lượng đường trong máu sau khi ăn", Writght chỉ ra.
"Điều đó giúp chúng tôi hiểu tại sao khi con người không ngủ đủ giấc, chúng ta có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường bởi ngủ không đủ giác sẽ dẫn đến việc không thể điều chỉnh lượng đường trong máu và tăng nguy cơ mắc hội chứng bệnh chuyển hóa trong thời gian dài".
Hội chứng chuyển hóa là một loạt các triệu chứng như mỡ quanh eo, lượng cholesterol bất thường, lượng đường trong máu cao và huyết áp cao, tất cả đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và tiểu đường.
Đồng hồ sinh học không đồng bộ
Một trong những lý do khiến nhóm ngủ nhiều vào cuối tuần có thể bị ảnh hưởng nhiều hơn là do nhịp sinh học hoặc đồng hồ sinh học của họ, đã bị thay đổi, làm mất đi một số hormone.
"Nếu bạn ngủ nhiều trong những ngày cuối tuần, bạn có thói quen ăn muộn hơn, vì đồng hồ sinh học đang thay đổi", Polotsky nói. "Thêm vào những bữa ăn nhẹ, người thiếu ngủ đã ăn nhiều hơn sau bữa tối".
Một phát hiện đáng ngạc nhiên khác của nghiên cứu là chỉ có đàn ông dường như chỉ có đàn ông mới có thể "ngủ nướng" vào cuối tuần. Họ ngủ lâu hơn vào cả tối thứ Sáu và thứ Bảy, nhưng phụ nữ chỉ ngủ lâu hơn vào thứ Sáu.
"Đó là một phát hiện bất ngờ", Wright nói và cho biết cần phải nghiên cứu thêm để xem liệu việc thiếu ngủ có thể ảnh hưởng đến nhiều phụ nữ khác nhau hay không.
Ngoài ra, cần phải nghiên cứu để xem liệu ngủ bù vào cuối tuần có thực sự giúp ích chúng ta không nếu tất cả những gì chúng ta có là 1 hoặc 2 đêm thiếu ngủ trước khi được ngủ vào thứ Bảy và Chủ nhật.
"Đó chắc chắn là một câu hỏi quan trọng. Có thể là có, nhưng nghiên cứu này chắc chắn cho thấy việc thiếu ngủ suốt 4 đến 5 đêm rồi ngủ bù vào cuối tuần dường như không giúp ích gì cho chúng ta", ông Wright cho biết.
Vì vậy, một người thiếu ngủ phải làm gì nếu "ngủ nướng" vào cuối tuần không phải là một lựa chọn tốt? Polotsky chỉ ra rằng: "Hãy ngủ đủ giấc".
"Điều không nên làm là có trải qua cả tuần bị thiếu ngủ sau giờ học hoặc đi làm. Thiếu ngủ trong 4 hoặc 5 ngày liên tiếp không giúp cơ thể chúng ta hồi phục, đặc biệt là khi tình trạng này tái diễn liên tục", ông Writght bổ sung.